De geschiedenis van de
Katholieke Universiteit in Leuven (KUL) begon in 1425. Door onder andere de
instorting van de lakennijverheid was Leuven zijn positie als voornaamste stad
in het hertogdom Brabant verloren aan Brussel. Het grondgebied van dit
hertogdom komt bijna overeen met de drie huidige Belgische provincies
Vlaams-Brabant, Waals-Brabant en Antwerpen, plus het Brussels Hoofdstedelijk
Gewest en het overgrote deel van de hedendaagse Nederlandse provincie
Noord-Brabant.
Met de oprichting van
een universiteit wilden de stadsmagistraat van Leuven en het kapittel (het
college van kanunniken) van de Sint-Pieterskerk de stad weer aanzien geven.
Maar daarvoor was er een goedkeuring nodig van de paus. Met de steun van Jan IV, de hertog van
Brabant, trok Willem Neve, de man die het onderwijs in de kapittelschool te
Leuven organiseerde, naar Rome en kwam enkele maanden later terug met de
toelating van paus Martinus V, gedateerd op 9 december 1425.
Tien maanden later begonnen een paar honderd studenten aan het eerste academiejaar met onderwijstaal Latijn en met Willem Neve als allereerste rector. Tot 1575 (met de oprichting van de universiteit in Leiden, Nederland) zou Leuven de enigste universiteitsstad van de Nederlanden zijn. Deze regio, ook wel de Lage Landen genoemd, kwam ongeveer overeen met de huidige BENELUX (België, Nederland, Luxemburg) en enkele departementen in Noord-Frankrijk. De universiteit begon kleinschalig met vier faculteiten : artes (vergelijkbaar met filosofie en natuurwetenschappen), geneeskunde, burgerlijk- en kerkelijk recht.
Bibliotheek van de
Universiteit / Biblioteca Universitaria (foto : website/sitio web www.delcampe.net)
De langverwachte
toestemming van paus Eugenius IV in 1432 voor een theologische faculteit
verleende een zeker prestige aan de universiteit en was een belangrijke reden
voor haar aantrekkingskracht op
buitenlandse studenten. Met de oprichting in 1517 van het Drietalencollege voor
de studie van Latijn, Grieks en Hebreeuws en dankzij bezieler en uithangbord
Erasmus groeide Leuven uit tot een vooraanstaand centrum van het humanisme.
Tijdens de Franse bezetting van de Lage Landen (1794-1815) werd de universiteit in Leuven in 1797 opgeheven maar in 1834 alweer heropgericht als “katholieke universiteit” door de Belgische bisschoppen en dit na de toestemming van paus Gregorius XV. Leuven kreeg meer en meer internationale uitstraling en trok studenten van over de hele wereld aan. Door de brand van de universiteitsbibliotheek tijdens de Eerste Wereldoorlog en de inzamelactie die daarop volgde, werd Leuven in één klap wereldberoemd. In 1919 kwam al een derde van de buitenlandse studenten van buiten Europa.
De ruïnes in Leuven : de Sint-Pieterskerk, het Stadhuis
en de Universiteit (met de Oude Markt) / Las ruinas de Lovaina: la iglesia de
San Pedro, el ayuntamiento y la universidad (con el antiguo mercado). (foto : website/sitio web www.delcampe.net)
In 1879 kwam de
allereerste Costa Ricaanse student naar de KUL. Zijn naam konden we niet
achterhalen maar sindsdien hebben nog een heleboel landgenoten zijn voorbeeld
gevolgd. In zijn toespraak tijdens een seminarie in de KUL in het jaar 2000 verwoordde
Miguel Angel Rodríguez Echeverría, de toenmalige president van Costa Rica, de speciale
band van zijn land met de universiteit als volgt :
“Hoewel de KUL
geografisch gezien afgezonderd ligt van Costa Rica, heeft zij een diepe indruk
achtergelaten op het Costa Ricaanse denken en zijn. In onze bevolking wekt zij
grote bewondering voor de principes die aan de basis liggen van de
universiteit. Dit was de Alma Mater waar het denken van illustere Costa Ricanen
werd gevormd en verrijkt en waar zij een buitengewone bijdrage leverden aan de
economische en sociale vooruitgang van hun families. Bijna een eeuw geleden
studeerde Jorge Volio hier en geïnspireerd door de humanistische waarden en de
sociaalchristelijke ideologie keerde hij terug naar ons land om de eerste
hervormingspartij op te richten. Later kwam uit deze klaslokalen de beroemde
dokter Rafael Angel Calderón Guardia, een groot sociaal hervormer en
vooraanstaand burger. Hij was de grondlegger van ons sociale zekerheidsstelsel
en richtte de Universiteit van Costa Rica op”. Vanwege deze diepe en vruchtbare
band, beschouw ik de uitnodiging om dit seminarie met U allen te delen als een
erkenning van het Costa Ricaanse volk, dat zich tientalen jaren verbonden voelt
met deze prachtige universiteit”.
In enkele volgende
delen zullen we een overzicht proberen te geven van diverse Costa Ricaanse
studenten die vanaf 1879 tot heden gestudeerd hebben aan de KUL.
600 AÑOS DE LA UCL
Parte 1: Los Comienzos
La historia de la Universidad Católica de
Lovaina (UCL) comenzó en 1425 tras la crisis de la industria textil, que había
relegado a Lovaina como capital del Ducado de Brabante frente a Bruselas. Aquel ducado abarcaba lo que hoy son las provincias
belgas de Brabante Flamenco, Brabante Valón y Amberes, la Región de Bruselas-Capital
y gran parte de la actual provincia holandesa de Brabante Septentrional.
Para recuperar el prestigio perdido, el
Ayuntamiento de Lovaina y el Cabildo (el colegio de canónigos) de la Iglesia de
San Pedro promovieron la creación de una universidad, gestionando la necesaria
bula papal. Con el apoyo del duque Juan IV de Brabante, Guillermo Neve, responsable
de la escuala capitular local, viajó a Roma y obtuvo del papa Martín V la
autorización con fecha 9 de diciembre de 1425.
Diez meses después, unas centenas de estudiantes iniciaron el primer curso, con Guillermo Neve como rector y el latín como idioma académico. Hasta 1575, año en que se fundó la universidad de Leiden, Lovaina fue la única ciudad universitaria de los antiguos Países Bajos, región que incluía el actual Benelux (Bélgica, Países Bajos, Luxemburgo) y algunos departamentos del norte de Francia.
La institución arrancó con cuatro facultades:
artes (filosofía y ciencias), medicina, derecho civil y derecho canónico. En
1432 el Papa Eugenio IV aprobó la creación de la facultad de Teología, loque elevó
aún más su renombre y atrajo a alumnos extranjeros. En 1517 Erasmo impulsó el
Colegio Trilingüe para el estudio del latin, el griego y el hebreo,
consolidando a Lovaina como un gran foco del humanismo renacentista.
Durante la ocupación francesa (1794-1815), la universidad cerró en 1797, pero fue restablecida en 1834 como “universidad católica” gracias al respaldo de los obispos belgas y la bula de Gregorio XV. Desde entonces su reputación se hizo internacional, recibiendo estudiantes de todo el mundo. La destrucción de la biblioteca en la Primera Guerra Mundial y la campaña de reconstrucción la convirtieron en un símbolo global; en 1919, un tercio de sus alumnos foráneos procedian de fuera de Europa.
En 1879 llegó a la UCL el primer estudiante
costarricense. No hemos podido averiguar su nombre, pero desde entonces muchos
compatriotas le siguieron. En el año 2000, durante un seminario en Lovaina, el
presidente Miguel Ángel Rodríguez Echeverría destacó este vínculo :
Aunque distante de Costa Rica, la UCL ha dejado
una huella profunda en nuestro pensamiento y realidad. Admiramos sus principios y
reconocemos en ella la Alma Máter de figuras ilustres cuyo aporte transformó
nuestro progreso económico y social. Hace casi un siglo, Jorge Volio se formó aquí y regresó a nuestro país, animado por los
valores humanistas y la ideología socialcristiana, para fundar el primer
partido reformista. Después, Rafael Ángel Calderón Guardia, otro alumno, gran
reformador social y Benemérito de la Patria, inició nuestro sistema de seguridad
social y creó la Universidad de Costa Rica. Este fructífero lazo lo recibimos
como un reconocimiento al pueblo costarricense, que durante décadas ha sentido cercana
a esta gloriosa universidad”.
En las secciones siguientes ofreceremos un
recorrido por las trayectorias de los estudiantes costarricenses que han pasado
por la UCL desde 1879 hasta hoy.
Bronnen/Fuentes :
Het verhaal achter de
stichtingsbul / La historia detrás del bula fundador, IVH, website / sitio web KUL,
28/08/2024
Leuven en de wereld.
Vandaag komt bijna één op vijf studenten aan onze universiteit uit het
buitenland. Maar hoe zat dat zeshonderd jaar geleden ? / Lovaina y el mundo. Hoy en día, casi uno de cada cinco
estudiantes de nuestra universidad proviene del extranjero. ¿Pero cómo era la
situación hace seiscientos años?, IVH, website / sitio web KUL, 06/03/2025
De stichting van de Leuvense universiteit: een
stad binnen de stad / La fundación de la Universidad de Lovaina: una ciudad
dentro de la ciudad, Thor Deyaert, website/sitio web VETO, 14/11/2022
Foreign students at
Belgian universities. A statistical and bibliographical approach., Pieter
Dhondt, Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis (Revista Belga de
Historia Contemporánea) 2008 1-2
Toespraak van de
president van de Republiek Costa Rica, Miguel Angel Rodríguez Echeverría. Opening
van het seminarie "Van de wereld van naties naar de wereld van
regio's" / Discurso del Presidente de la República de Costa Rica, Miguel
Angel Rodríguez Echeverría. Inauguración
del Seminario “Del mundo de las naciones al mundo de las regiones”, KUL/UCL,
27/11/2000
