La Orquesta Sinfónica Nacional de Costa Rica celebra su 80 ° cumpleaños este año / Het Nationaal Symfonisch Orkest van Costa Rica viert dit jaar zijn 80ste verjaardag

Considerada una de las mejores orquestas de Centro y Sudamérica, la Orquesta Sinfónica Nacional de Costa Rica celebrará su 80 aniversario el 31 de octubre. La Orquesta está formada por unos 75 músicos profesionales, la mayoría de ellos costarricenses, y en los últimos años ha actuado en Asia (Japón, Taiwán), Europa (Alemania, Hungría, República Checa, España), América del Norte (Estados Unidos, México), Centroamérica y el Caribe (Panamá). Desde el 2014, el estadounidense Carl St. Clair ha sido el director principal.

(Foto:Pura Vida University/Instituto Costarricense de Turismo) 

¿Cómo empezó?

Los primeros intentos de establecer una Orquesta Sinfónica Nacional los hizo don Juan Loots, un compositor y músico belga, que residió en Costa Rica desde 1907 y fue el director general de las bandas militares. En 1915 se reunió por primera vez una verdadera orquesta sinfónica con 55 músicos que se presentó por primera vez en el Teatro Nacional de San José el 17 de agosto de 1915. Los solistas fueron doña Zelmira Segreda de Cappella (la alondra costarricense); don Alejandro Monestel, que entre 1882 y 1884 había estudiado órgano con don Alphonse Mailly en el Real Conservatorio de Música de Bruselas; don Ismael Cardona Valverde, violinista y don Julio Osma, quien había recibido su formación principalmente en España y fue uno de los fundadores del “Conservatorio de Música y Declamación”. Después de dos conciertos la orquesta ya estaría disuelta por falta de financiación.

Diario de Costa Rica 23-09-1926 

Doña Zelmira Segreda de Cappella (Foto:Diario de Costa Rica) 

Un segundo intento de don Juan Loots siguió en 1926. Esta vez logró reunir a unos 40 músicos y luego de semanas de ensayos se llevó a cabo el concierto inaugural de la “Orquesta Sinfónica de Costa Rica” el 25 de mayo de 1926 en el Teatro Moderno de San José. Esta vez los solistas fueron el violinista don Alvar Antillón y el flautista don Roberto Cantillano. Le seguirían conciertos mensuales, la mayoría en el Teatro Nacional, e incluso hubo una gira, en 1927, por Centroamérica y México, que, sin embargo, resultó ser un fiasco. Por un lado, el organizador de la gira, don Jacques Nicolai, se había embolsado todos los subsidios recibidos para que la orquesta tuviera que ser repatriada por el gobierno costarricense luego de la gira. Y además, la orquesta recibió una crítica negativa de la prensa mexicana y costarricense, lo que no benefició la moral de los músicos. Un último concierto se celebró en noviembre de 1928.

En 1940 se funda la Orquesta Sinfónica Nacional por amor a la música, gracias al esfuerzo de varias personas:

Don Hugo Mariani, un músico, violinista y director de origen italiano, había montado una pequeña orquesta que lleva su nombre en 1940, entreteniendo a los visitantes de “El Sesteo”, el primer “night club” de lujo de San José. Don Alfredo Serrano, violinista que había vivido en Nueva York, fue el fundador del cuarteto de música que lleva su nombre y buscaba músicos para formar una orquesta. La Orquesta Mariani y el Cuarteto Serrano se fusionaron en una sola orquesta, pero faltaron los recursos económicos necesarios. 

  Maestro Hugo Mariani (Foto : Diario de Costa Rica 13-09-1940)

La Primera Dama doña Yvonne Clays Spoelders unió fuerzas con el violinista don Héctor y la escritora doña Consuelo Reyes Calderón, sobrino y sobrina de su esposo, el presidente Dr. Rafael Ángel Calderón Guardia, para fundar una Orquesta Sinfónica Nacional. Sus primeros intentos no tuvieron éxito porque el presidente no compartió su pasión al principio. Como resultado, la Sra. Yvonne Clays buscó por ella misma los fondos necesarios. Ella logró recaudar 4.000 colones mensuales para la orquesta. También contó con la ayuda de otras dos mujeres para que la ayudaran a recaudar dinero del cuerpo diplomático. Una fue la señora Berta González Quesada, hija del escritor don Manuel González Zeledón y casada con el adinerado empresario don Edmondo Gerli de Paoliny, dueño del prestigioso negocio “Botica Francesa”. La otra fue la señora Carlota (Lottie) Taurel Serrano, viuda de don Alberto González Lahmann, asesinado en 1935, figura destacada de la agricultura y la industria. Poco a poco, más personas y algunas organizaciones, como el Club Rotario, apoyaron la iniciativa. 

Doña Lottie Taurel Serrano (Foto:La Tribuna 29-01-1943) 

Doña Yvonne Clays Spoelders (Foto:La Tribuna)

Con un total de 40 músicos, la entonces Orquesta Nacional dio su primer concierto oficial el 31 de octubre de 1940 en el "Teatro Nacional" de San José, bajo la dirección de maestro Hugo Mariani. En 1942, el presidente Dr. Rafael Calderón otorgó al grupo una subvención económica mensual y le dio el rango de Orquesta Sinfónica Nacional de Costa Rica (OSNCR).

Diario de Costa Rica 08-12-1942

La Sra. Yvonne Clays fue la primera presidenta de la Junta Directiva de la Orquesta Nacional y desempeñó ese cargo hasta 1947, sin remuneración como siempre lo han hecho todos los miembros de esa entidad. Probablemente también se habrá sentido encantada de haber contribuido a completar lo que su compatriota el maestro Juan Loots inició en los años 1910-1920, la creación de una Orquesta Sinfónica Nacional.

  Het Nationaal Symfonisch Orkest met in het midden zijn  dirigent maestro Jan Loots (foto : Costa Rica Antigua e Inédita)   

Het Nationaal Symfonie Orkest van Costa Rica, dat beschouwd wordt als één van de beste orkesten van Centraal- en Zuid-Amerika, viert op 31 oktober zijn 80^ste verjaardag.  Het Orkest bestaat uit ongeveer 75 professionele musici, waarvan het merendeel Costa Ricanen, en heeft de voorbije jaren heel wat optredens gedaan in Azië (Japan, Taiwan), Europa (Duitsland, Hongarije, Tsjechië, Spanje), Noord-Amerika (VS, Mexico), Midden-Amerika en het Caribisch gebied (Panama).  Sinds 2014 is de Amerikaan Carl St. Clair de chef-dirigent.  

Hoe het begon.

De eerste pogingen om een nationaal symfonisch orkest op te richten werden gedaan door Jan Loots, een Belgisch componist en muzikant, die sinds 1907 in Costa Rica verbleef en daar algemeen directeur was van de militaire muziekkorpsen. In 1915 kreeg hij voor het eerst een echt symfonieorkest bij mekaar met 55 musici dat voor het eerst optrad in het Teatro Nacional te San José op 17 augustus 1915. Solisten waren Zelmira Segreda de Cappella, de Costa Ricaanse leeuwerik; Alejandro Monestel, die tussen 1882 en 1884 nog op het Koninklijk Muziek Conservatorium te Brussel orgel had gestudeerd bij Alphonse Mailly; Ismael Cardona Valverde, violist en Julio Osma, die zijn scholing voornamelijk in Spanje had genoten en één van de stichters was van het “Conservatorio de Música y Declamación”. Na twee concerten zou het orkest reeds, door gebrek aan financiën,  ontbonden worden.

In 1926 volgde een tweede poging van Jan Loots. Deze keer kon hij een 40-tal musici verzamelen en vond na wekenlange repetities het openingsconcert van het “Orquesta Sinfónica de Costa Rica” plaats op 25 mei 1926 in het Teatro Moderno te San José. Deze keer waren de solisten de violist Alvar Antillón en de fluitist Roberto Cantillano. Er zouden nog maandelijkse concerten volgen, meestal in het Teatro Nacional, en er kwam zelfs een tournee, in 1927, in Centraal-Amerika en Mexico die echter op een fiasco zou uitdraaien.  Enerzijds had de organisator van de tournee, Jacques Nicolai, alle gekregen subsidies in eigen zak gestoken zodat het orkest, na de tournee, door de Costa Ricaanse regering gerepatrieerd moest worden.  Anderzijds kreeg het orkest een negatieve recensie in de Mexicaanse en Costa Ricaanse pers wat het moreel van de musici niet ten goede kwam. Een laatste concert vond plaats in november 1928. 

La Tribuna 06-01-1927

In 1940 ontstond het Nationale Symfonie Orkest, ​​uit liefde voor muziek, dankzij de inspanningen van verschillende personen :

Hugo Mariani, een in Italië geboren muzikant, violist en dirigent had in 1940 een naar hem genoemd klein orkest samengesteld waarmee hij de bezoekers van “El Sesteo”, de eerste luxe nachtclub van San José, vermaakte. Alfredo Serrano, een violist die in New York had gewoond, was de stichter van het naar hem genoemde muziekkwartet en zocht muzikanten die een orkest wilden vormen. Het Mariani Orkest en het Serrano Kwartet smolten samen tot één orkest maar de nodige financiële middelen ontbraken.

La Tribuna 05-11-1940

First Lady Yvonne Clays Spoelders bundelde de krachten met violist Héctor en schrijfster Consuelo Reyes Calderón, neef en nicht van haar echtgenoot president Dr. Rafael Ángel Calderón Guardia, om een Nationaal Symfonisch Orkest op te richten.  Hun eerste pogingen hadden weinig succes omdat de president in het begin hun passie niet deelde. Zodoende ging mevrouw Yvonne Clays zelf op zoek naar de nodige fondsen. Ze slaagde erin om 4.000 colones per maand voor het orkest binnen te halen. Ze riep eveneens de hulp in van twee andere dames om haar te helpen geld in te zamelen bij het diplomatiek korps. De ene was mevrouw Berta González Quesada, dochter van de schrijver Manuel González Zeledón  en gehuwd met de rijke zakenman Edmondo Gerli de Paoliny, eigenaar van de prestigieuze handelszaak “Botica Francesa”. De andere was mevrouw Carlota (Lottie) Taurel Serrano, weduwe van de in 1935 vermoorde Alberto González Lahmann, een gekend persoon in de landbouw en de industrie.  Langzamerhand schaarden zich meer personen en enkele organisaties, zoals de Rotary Club, achter het initiatief.

Doña Berta González Quesada (Foto : La Tribuna 04-08-1940)

Doña Yvonne Clays Spoelders (Foto:La Prensa Libre)

Met in totaal 40 muzikanten gaf het toenmalige Nationale Orkest op 31 oktober 1940  zijn allereerste officiële concert in het ‘Teatro Nacional’ te San José onder leiding van Hugo Mariani. In 1942 kende president Calderón een maandelijkse financiële subsidie ​​toe aan de groep en kreeg het de officiële benaming van Nationaal Symfonie Orkest van Costa Rica (OSNCR). 

Programma van het allereerste concert van het Nationaal Symfonisch Orkest van Costa Rica op 31 oktober 1940 (foto:website/sitio web OSNCR)

Mevrouw Yvonne Clays was de eerste voorzitster van het College van Bestuur van het Nationaal Orkest en vervulde deze functie tot 1947 en dit onbezoldigd zoals alle leden van dit gezelschap altijd hebben gedaan. Ze zal waarschijnlijk ook verheugd geweest zijn haar bijdrage geleverd te hebben aan de voltooiing van datgene waar haar landgenoot Jan Loots in de jaren 1910-1920 aan begon, de oprichting van een Nationaal Symfonisch Orkest.

Directores Titulares / Chef-Dirigenten

1940-1948           Hugo Mariani (IT/AR/US/CR) 

1948-1949           Edvard Fendler (DE/US)

1950-1954           Joseph Wagner (US)

1955-1966           Hugo Mariani (IT/AR/US/CR) 

1966-1967           Ricardo del Carmen (GT)

1967-1970           Carlos Enrique Vargas (CR)

1971-1980           Gerald Brown (US)

1982-1984           Agustín Cullell Teixidó (ES/CL)

1985                    Ildefonso Cedillo (MX)

1986                    Elbert Lechtman Steinberg (CR)

1987-2001           Irwin Hoffman (US)

2003-2010           Chosei Komatsu (JP)

2011                    Daniel Nazareth (IN)

2014-                  Carl St. Clair (US)

Fuentes/Bronnen:

http://www.sinabi.go.cr

Centro Nacional de la Música (https://cnm.go.cr)

Costa Rica y Bélgica, 150 años/Costa Rica en België, 150 jaar, Victor Valembois

Archivo Nacional de Costa Rica

75 años de la Orquesta Sinfónica Nacional:un sueño heco música, Fernando Chaves Espinach

Día histórico: Hugo Mariani, Marta Castegnaro, La Nación

https://repositorios.cihac.fcs.ucr.ac.cr

Chisporroteos, Alberto Cañas, La Republica 13/01/2010

Juan Loots y la música en Costa Rica, Carlos Porras

Juan Loots y las bandas de música militar, Ludmila Svatek

De las fanfarrias a las salas de concierto. Música en Costa Rica (1840-1940), María Clara Vargas Cullell

Armonías de antaño, La Nación, Laura Quesada

Costa Rica en el siglo XX Tomo I, Eugenio  Rodríguez Vega

A brief  Overview of the Music in Costa Rica, Dr. Norman A. Gamboa

La Orquesta Sinfónica Nacional, Virginia Zúñiga Tristán

La figura de Juan Loots de Blaes, El Espectador No. 8, 1929, Antonio Zelaya, Lic. Jorge Calzada

Bibliotheek Koninklijk Muziek Conservatorium, Olivia Wahnon de Oliveira

Het einde van de Tweede Wereldoorlog / El fin de la Segunda Guerra Mundial

          België en Costa Rica tijdens Wereldoorlog 2 deel 24

 De slag van Iwo Jima en de familie Macaya Lahmann

Na de capitulatie van Duitsland konden de geallieerden zich volledig concentreren op de strijd tegen Japan. In de lente van 1945 vochten Amerikaanse troepen zich steeds verder een weg richting de hoofdeilanden van Japan. De bloedige gevechten op Saipan, Iwo Jima en Okinawa brachten Japan binnen het bereik van de Amerikaanse langeafstandsbommenwerpers zoals de B-29. 

Mariniers van de 5de Divisie plaaten op 23 februari 1945 de Amerikaanse vlag op de Mount Suribachi op het Japanse eiland Iwo Jima /  Los marines de la 5ta División colocan la bandera estadounidense en el monte Suribachi en la isla japonesa de Iwo Jima el 23 de febrero de 1945 (foto:Marine Pvt. Bob Campbell. National Archives identifier:100310761)

Eén van de Costa Ricanen die deelnam aan deze acties was Roberto Macaya Lahmann. Hij werd geboren op 11 januari 1908 in San José en was één van de zes zonen van Juan Macaya Ibañez en Angela Albertina Lahmann Carazo.  De moeder van Roberto was de dochter van de Duitse diplomaat Johann Friederich Lahmann Wendt, afkomstig van Bremen. De vader van Roberto hernam, samen met zijn nonkel Miguel Macaya Artuz, in het begin van de twintigste eeuw de ijzerhandel en het grootwarenhuis Macaya. Het pand, momenteel La Casona genaamd, werd indertijd gebouwd met een staalconstructie geïmporteerd uit België.

Roberto studeerde aan de Escuela Buenaventura Corrales en het Colegio Seminario, beiden in de hoofdstad. Moeder Angela was al op jonge leeftijd weduwe geworden en trok met haar zes zonen in 1926 naar Californië in de Verenigde Staten. De oudste zoon, Román, zou later de vader van de Costa Ricaanse luchtvaart worden door zijn legendarische vlucht in 1933 van San Francisco (VS) naar La Sabana (San José, Costa Rica) met zijn vliegtuig “The Tico Spirit”.

Angela  Lahmann en haar zes zonen / Doña Angela Lahmann y sus seis hijos/ (foto uit/tomada del documental Héroes por la Libertad, Teletica)

Roberto  Lahmann (Foto uit/tomado del libro : Homenaje a los combatientes costarricenses en la Segunda Guerra Mundial).

Toen de oorlog uitbrak, kwam Roberto in juli 1942 bij het leger. Hij volgde zijn opleiding in het kamp Monterrey, Californië, vanwaar hij naar New Orleans werd overgebracht en naar het front trok in 1943. Hij was in Nieuw-Guinea waar hij tegen de Japanners vocht als infanterist. Hij was ook op de Filipijnse eilanden en nam in februari 1945 deel aan de invasie van Iwo Jima.

Roberto keerde pas op hoge leeftijd terug naar Costa Rica. Op de stranden van Coco kreeg hij een beroerte en stierf op 14/07/1991.

 De laatste gesneuvelde Costa Ricaan

Bernardo (Ben) R. Yglesias werd geboren op 12 maart 1919 in New Orleans, Louisiana (Verenigde Staten). Zijn moeder was de Amerikaanse Clara Isabel Booker en zijn vader de Costa Ricaanse landbouwingenieur Bernardo Yglesias Rodríguez die in 1926 in San Pedro Montes de Oca de Nationale Landbouwschool  oprichtte waarvan hij tevens de eerste directeur was. Zowel Rafael Yglesias Castro, de grootvader van Bernardo, als José Joaquíin Rodríguez Zeledón, de overgrootvader van Roberto waren ex-presidenten van Costa Rica.

Bernardo werd samen met zijn broer José Joaquin naar Costa Rica gebracht waar hun broer Lewis en zusters Clara en Amalia werden geboren.  Bernardo ging  naar de middelbare school in het lyceum van Costa Rica.  In 1936 vertrok het gezin opnieuw naar de Verenigde Staten waar ze zich gingen vestigen in Baton Rouge, Police Jury Ward 1, East Baton Rouge, Louisiana. Bernardo ging studeren in de universiteit van Louisiana. 

Bernardo R. Yglesias (tekening/dibujo:Michael G. Reagan)

In 1944 ging Bernardo bij de US Air Force en na een korte training werd hij gestationeerd op de Marianen en begon hij als schutter op een B-29 vliegtuig bij de 20th Air Force,  314th Bomb Wing, 19th Bombardment Group, 28th Bombardment Squadron, bijgenaamd “City of Atlanta”.  Zijn 12^de missie op 29 april 1945 zou zijn laatste worden. Daags voordien was hij nog benoemd tot commandant. Op de fatale dag steeg hij op met 12 metgezellen en trok vanuit Guam voor een bombardeermissie op Yokohama. Zijn vliegtuig, bestuurd door kapitein Gerard J. O’Leary, werd door afweergeschut neergehaald en stortte neer in zee. De juiste plaats van de crash werd nooit gevonden en zodoende werd de volledige bemanning op gelijst als MIA (missing in action).  Allen worden herdacht op het National Memorial Cemetery of the Pacific (Punchbowl) op Honolulu, Hawaii.

Bernardo, die in 1939 in Baton Rouge getrouwd was met Doris Marie Keen,  liet haar en vier kleine kinderen achter.

Atoombommen met uranium van Belgisch-Kongo

Nadat een aantal natuurkundigen, onder wie Albert Einstein, de aandacht van president Roosevelt op de mogelijkheid van een nucleair wapen hadden gevestigd, werd onder leiding van generaal Leslie Groves het Manhattanproject opgestart, de geheime operatie waarmee de Verenigde Staten een atoombom ontwikkelden. Hiervoor was uranium nodig en de grootste voorraad bevond zich in Belgisch-Congo. Daarom werd contact opgenomen met de Belg Edouard Bernard Sengier, directeur van het mijnbouwbedrijf Union Minière, het huidige Umicore, die de mijn in Shinkolobwe (provincie Katanga, Belgisch-Congo) al in 1937 had gesloten omdat ze verlieslatend was. 

De mijn van Shinkolobwe leverde in de jaren 1920 zowat 80 % van alle radium in de wereld / La mina en Shinkolobwe proporcionó aproximadamente el 80% del radio del mundo en la década de 1920.

Nu de Amerikanen geïnteresseerd waren,  werd de mijn heropend en begonnen de onderhandelingen voor leveringen van uranium aan de Verenigde Staten, eerst zonder medeweten van de Belgische regering in Londen.  Pas toen de Amerikanen hun bestellingen fors opdreven en voorrangsrecht en de volledige controle over de uraniummarkt eisten, en Sengier dit weigerde, werd de Belgische regering gecontacteerd die na lange onderhandelingen in september 1944 een contract ondertekende met de Amerikanen en de Britten.  

De mijn van Shinkolobwe / La mina en Shinkolobwe (foto: VRT News)

Edgar Sengier (rechts) toe hij na de oorlog een decoratie ontving van generaal Groves / Edgar Sengier (a la derecha) cuando recibió una condecoración del general Groves después de la guerra. (foto: VRT News)

Op 6 augustus 1945 vertrok de “Enola Gay”, het B-29 vliegtuig genoemd naar de moeder van piloot  Paul W. Tibbets, met aan boord atoombom “Little Boy”, een lading van 65 kilogram verrijkt uranium, een kracht overeenkomend met die van 12.500 ton TNT. Boven Hiroshima ontplofte de bom,  43 seconden na de dropping, op een hoogte van ongeveer 550 meter en maakte in een fractie van een seconde 78.000 slachtoffers. Drie dagen later volgde de tweede nucleaire bom, gedropt door de “Bockscar”, boven Nagasaki, met 39.000 slachtoffers.  Nog minstens een veelvoud aan personen zouden in de volgende jaren overlijden aan de gevolgen van kanker en leukemie, opgelopen door de straling.

Paddenstoelwolk boven Hiroshima / Nube en forma de hongo sobre Hiroshima (Foto:Publiek domein/Dominio publico)

Zouden er minder slachtoffers gevallen zijn indien men geen gebruik had gemaakt van atoombommen en de oorspronkelijke plannen had gevolgd, namelijk een invasie van het zuidelijke eiland Kyushu in november 1945 ? Met Japanse soldaten die eerder voor de dood dan voor een overgave kozen ? Met een mogelijke guerrilla van gewapende Japanse burgers in het bergachtige binnenland van de Japanse hoofdeilanden ? Deze vraag zal eeuwig voor discussies vatbaar blijven.

De Japanse capitulatie

De Amerikaanse atoombommen veroorzaakten een grote schok in Japan. Tegelijk viel de Sovjet-Unie plots Japan aan in Noord-China en in de Koerileneilanden en dreigde een Russische invasie op het noordelijke hoofdeiland Hokkaido. Zodoende kon Japan niets anders dan capituleren, wat ook gebeurde op 14 augustus 1945. 

“V-J day in Times Square”, een foto van een kussende matroos en verpleegster op 14/08/1945, de dag van de Japanse capitulatie, op Times Square in New York  stond symbool voor het einde van de oorlog / una foto de un marinero y una enfermera besándose el 14/08/1945, el día de la capitulación japonesa, en Times Square en Nueva York simboliza el final de la guerra (foto: Alfred Eisenstadt)

“Kissing the War goodbye”, een foto genomen op dezelfde dag en plaats maar vanuit een ander standpunt / una foto tomada el mismo día y lugar desde un punto de vista diferente (foto:Victor Jorgensen)

 “The Kiss, Unconditional Surrender”, het bronzen standbeeld van Seward Johnson in Bastogne, gebaseerd op één van beide voorgaande foto’s / la estatua de bronce de Seward Johnson en Bastogne, Bélgica, basada en una de las dos fotos anteriores.

Bélgica y Costa Rica durante la Segunda Guerra Mundial 24 parte

 La batalla de Iwo Jima y la familia Macaya Lahmann

Después de la capitulación de Alemania, los aliados pudieron concentrarse completamente en luchar contra Japón. En la primavera de 1945, las tropas estadounidenses se abrieron camino hacia las islas principales de Japón. La sangrienta lucha por Saipan, Iwo Jima y Okinawa puso a Japón al alcance de los bombarderos estadounidenses como el B-29.

Iwo Jima (foto:US Navy)

Uno de los costarricenses que participó en estas acciones fue Roberto Macaya Lahmann. Nacido el 11 de enero de 1908 en San José y fue uno de los seis hijos de Juan Macaya Ibáñez y Ángela Albertina Lahmann Carazo. La madre de Roberto era hija del diplomático alemán Johann Friederich Lahmann Wendt, de Bremen. El padre de Roberto, junto con su tío Miguel Macaya Artuz, se hicieron cargo de la ferretería y los grandes almacenes Macaya a principios del siglo XX. La propiedad, actualmente llamada La Casona, fue construida en ese momento con una estructura de acero importada de Bélgica.

La Ferretería Macaya, en la calle Central, entre las avenidas Central y 1, aproximadamente en 1920 / De ijzerhandel Macaya in de “calle Central” tussen lanen “Central” en 1 rond 1920 (foto:Manuel Gómez Miralles)

Roberto estudió en la Escuela Buenaventura Corrales y en el Colegio Seminario, ambos en la capital. Su madre Ángela se había quedado viuda a una temprana edad y se mudó a California, Estados Unidos, en 1926 con sus seis hijos. El hijo mayor, Román, se convertiría posteriormente en el padre de la aviación costarricense a través de su legendario vuelo de 1933 desde San Francisco (Estados Unidos) a La Sabana (San José, Costa Rica) en su avión “The Tico Spirit”.

Doña Angela  Lahmann (foto tomada del documental Héroes por la Libertad, Teletica)

Roberto  Lahmann a la izquierda/links (foto tomada del documental Héroes por la Libertad, Teletica)

Roberto  Lahmann abajo a la derecha / onderaan rechts (foto tomada del documental Héroes por la Libertad, Teletica)

Roberto  Lahmann (foto tomada del documental Héroes por la Libertad, Teletica)

Roberto  Lahmann a la izquierda/links (foto tomada del documental Héroes por la Libertad, Teletica)

Cuando estalló la guerra, Roberto ingresó al ejército en julio de 1942. Hizo su entrenamiento en el campamento de Monterrey, California, donde fue trasladado a Nueva Orleans y salió al frente en julio de 1943. Estuvo en Nueva Guinea donde peleó contra los japones como soldado de infantería. También estuvo en las Islas Filipinas y participó en la invasión de Iwo Jima en febrero de 1945.

Roberto regresó a Costa Rica ya en edad avanzada. En las playas del Coco sufrió un derrame cerebral y falleció el 14/07/1991.

             El último costarricense perecido

Bernardo (Ben) R. Yglesias nació el 12 de marzo de 1919 en Nueva Orleans, Luisiana (Estados Unidos). Su madre fue la estadounidense Clara Isabel Booker y su padre fue el ingeniero agrónomo costarricense Bernardo Yglesias Rodríguez, quien fundó la Escuela Nacional Agrícola en San Pedro Montes de Oca en 1926 de la cual también fue el primer director. Rafael Yglesias Castro, abuelo de Bernardo, y José Joaquín Rodríguez Zeledón, bisabuelo de Roberto, fueron ex presidentes de Costa Rica.

Bernardo fue traído a Costa Rica con su hermano José Joaquín, donde nacieron su hermano Lewis y sus hermanas Clara y Amalia. Bernardo asistió a la escuela secundaria en el Liceo de Costa Rica. En 1936, la familia se fue de nuevo a los Estados Unidos, donde se establecieron en Baton Rouge, Police Jury Ward 1, East Baton Rouge, Louisiana. Bernardo fue a estudiar a la Universidad de Louisiana.

Bernardo R. Yglesias con su hermano menor José Joaquín / Bernardo R. Yglesias met zijn jongere broer José Joaquín (Foto tomado del libro : Homenaje a los combatientes costarricenses en la Segunda Guerra Mundial).

En 1944, Bernardo se unió a la Fuerza Aérea de los EE. UU. Y, después de un breve entrenamiento, fue destinado a las Islas Marianas y comenzó como artillero de fortaleza en un avión B-29 con la 20 ° Fuerza Aérea, 314 ° Ala de Bombardeo, 19 ° Grupo de Bombardeo, 28 ° Escuadrón de Bombardeo, apodado Ciudad de Atlanta. Su duodécima misión el 29 de abril de 1945 sería la última. El día anterior había sido nombrado comandante. Ese día fatal, despegó con 12 compañeros y partió de Guam para una misión de bombardeo a Yokohama. Su avión, pilotado por el capitán Gerard J. O'Leary, fue derribado por cañones antiaéreos y se estrelló en el mar. Nunca se encontró la ubicación correcta del accidente y, por lo tanto, toda la tripulación figuraba como MIA (desaparecida en acción). Todos fueron conmemorados en el Cementerio Conmemorativo Nacional del Pacífico (Punchbowl) en Honolulu, Hawaii.

Bernardo, quien estaba casado con Doris Marie Keen en Baton Rouge en 1939, dejó a su mujer con cuatro hijos pequeños.

Bombas atómicas con uranio del Congo Belga

Después de que varios físicos, incluido Albert Einstein, llamaran la atención del presidente Roosevelt sobre la posibilidad de un arma nuclear, el general Leslie Groves lanzó el Proyecto Manhattan, la operación encubierta mediante la cual Estados Unidos desarrolló una bomba atómica. Para ello se necesitaba uranio y la mayor cantida se encontraba en el Congo Belga. Por eso se contactó con el belga Edouard Bernard Sengier, director de la empresa minera Union Minière, ahora Umicore, que ya había cerrado la mina en Shinkolobwe (provincia de Katanga, Congo Belga) en 1937 por ser deficiente. 

Con los estadounidenses interesados, se reabrió la mina y comenzaron las negociaciones para el suministro de uranio a los Estados Unidos, primero sin el conocimiento del gobierno belga en Londres. Fue solo hasta cuando los estadounidenses aumentaron significativamente sus pedidos y exigieron el derecho de prioridad y el control total sobre el mercado de uranio, y Sengier se negó; los Estados Unidos se contactó con el gobierno belga y, después de largas negociaciones, se firmó un contrato con los estadounidenses y los británicos en setiembre en 1944. 

El 6 de agosto de 1945, el “Enola Gay”, el avión B-29 que lleva el nombre de la madre del piloto Paul W. Tibbets, despegó con la bomba atómica “Little Boy”, una carga útil de 65 kilogramos de uranio enriquecido, una fuerza equivalente a la del 12.500 toneladas de TNT. La bomba explotó sobre Hiroshima 43 segundos después de la caída a una altitud de unos 550 metros, matando a 78.000 personas en una fracción de segundo. Tres días después, la segunda bomba nuclear, lanzada por el “Bockscar”, sobre Nagasaki, siguió con 39.000 víctimas. Al menos varias personas morirían en los años siguientes a causa de los efectos del cáncer y la leucemia provocados por la radiación.

Nube en forma de hongo sobre Nagasaki / Paddenstoelwolk boven Nagasaki (Foto:Dominio publico/Publiek domein) 

Nagasaki (foto:Naval History and Heritage Command)

¿Habrían habido menos víctimas si no se hubieran utilizado las bombas nucleares y se hubieran seguido los planes originales de una invasión de la isla sureña de Kyushu en noviembre de 1945? Con soldados japoneses que eligieran la muerte antes que la rendición? ¿Con una posible guerrilla de civiles japoneses armados en el interior montañoso de las principales islas japonesas? Esta cuestión será debatida para siempre.

 La capitulación japonesa

Las bombas atómicas estadounidenses causaron un gran impacto en Japón. Al mismo tiempo, la Unión Soviética atacó repentinamente a Japón en el norte de China y las islas Kuriles y amenazó con una invasión rusa en la isla principal del norte de Hokkaido. Así, Japón no pudo hacer más que capitular, lo que también sucedió el 14 de agosto de 1945.

 El 2 de setiembre de 1945, el comandante en jefe general Douglas MacArthur firmó oficialmente la capitulación japonesa en el barco USS Missouri en el puerto de Tokio / Op 2 september 1945 werd de Japanse capitulatie officieel ondertekend door opperbevehebber Generaal Douglas MacArthur op het schip USS Missouri in de haven van Tokio (Foto:Courtesy of Michal W. Pocock)

 El general japonés Yoshijiro Umezu firma el acuerdo en nombre de las fuerzas armadas japonesas / De Japanse generaal Yoshijiro Umezu ondertekent de overeenkomst namens de Japanse strijdkrachten. (Foto:Courtesy of Michal W. Pocock)

Bronnen/Fuentes:

Homenaje a los combatientes costarricenses en la Segunda Guerra Mundial

Un fundador del ICE trabajó con la resistencia clandestina contra Hitler, Manuel Delgado, Teletica

Caminatas históricas por San José - www.visitcostarica.com

De un alfiler a un ancla, La Nación, 19/08/2012

Pasado construido, Crónicas sobre arquitectura histórica josefina, Andrés Fernández

Nuevo Impulso al desarrollo agrícola de Costa Rica, DIA (Departamento de Información Agricola)

Niet enkel  atoombommen dwongen Japan tot overgave, Jos De Greef,  VRT News

Van Shinkolobwe tot Hiroshima : de weg van het Congolese uranium, Bert Govaerts/Tim Trachet, VRT News

https://www.fallenheroesproject.org

https://pacificwrecks.com

www.kosb.co.uk

https://www.archives.com

http://www.agro.ucr.ac.cr

Breve historia del banano en Costa Rica / Korte geschiedenis van de banaan in Costa Rica

La producción comercial del banano comenzó en Costa Rica alrededor de 1871.

La historia del banano en Costa Rica comienza a finales del siglo XIX. En 1871, Henry Meiggs, un estadounidense de origen inglés, firmó un contrato con el gobierno del entonces presidente de Costa Rica, Tomás Guardia Gutiérrez, para la construcción de un ferrocarril de San José a Puerto Limón. Henry Meiggs ya había ganado mucha experiencia en los años anteriores en Chile y Perú. Su sobrino Minor Cooper Keith estuvo involucrado en este proyecto desde el principio y asumió el cargo tras la muerte de su tío en 1877.

Minor Cooper Keith a la edad de 68 años / Minor Cooper Keith op de leeftijd van 68 / (Photograph Courtesy :Aurelio Castro Carazo)

Para generar ingresos para la empresa ferroviaria, Keith comenzó a experimentar con la siembra del banano. Esto también proporcionó una fuente de alimento barata para los trabajadores que venían en gran parte de Jamaica, porque eran los únicos que podían sobrevivir en la selva tropical y también soportar el calor. Además era mano de obra barata. Desde 1872 en adelante, los jamaiquinos llegaron a Costa Rica para talar bosques y proporcionar suficiente espacio para construir vías de tren. Una segunda ola de migración seguiría a principios del siglo XX para trabajar en las plantaciones de banano. Los jamaiquinos y sus descendientes se convirtieron en los principales habitantes de la provincia de Limón y establecieron allí su propia cultura, única en todo Costa Rica.

Foto:Tipsyfish History

Cuando el gobierno costarricense no cumplió con sus pagos en 1882, Keith tuvo que pedir prestado una gran cantidad de dinero a los bancos británicos e inversionistas privados para continuar con el proyecto. Una renegociación con el gobierno del presidente Próspero Fernández Oreamuno acordó entregar a Keith 3.200 km2 de terreno libre de impuestos a lo largo de la vía férrea más un contrato de arrendamiento por 99 años para la operación de la ruta del tren.

Foto:Tipsyfish History

El ferrocarril se completó en 1890, pero el número de pasajeros era insuficiente para financiar las deudas de Keith. Sin embargo, la venta de bananos que se cultivaban en su propiedad y que partían hacia Estados Unidos vía Puerto Limón fue un éxito. Se involucró más en esto y pronto dominó el comercio del banano en Centroamérica y a lo largo de la costa caribeña de Colombia.

Bananos en la plataforma, a la espera del receptor / Bananen op het platform, wachtend op de ontvanger.

Cuando uno de los patrocinadores de Keith quebró en 1899, este último se vió obligado a fusionarse con su rival, la Boston Fruit Company de Lorenzo Baker y Andrew Preston. Con el nuevo nombre de "United Fruit Company" se convertiría en una historia de éxito. Para 1930 ya tendría una flota de 95 barcos (la llamada “Gran Flota Blanca”) que originalmente solo transportaba fruta pero luego también pasajeros. Así, cada barco transportó un promedio de 35.000 racimos de bananos y de 50 a 100 pasajeros.

T.E.S. Veragua uno de los seis barcos gemelos de la “Great White Fleet”. Los barcos fruteros siempre tuvieron un color blanco porque este color refleja el sol y no absorbe el calor tan rápido / T.E.S. Veragua één van de zes zusterschepen van de “Great White Fleet”. De fruitschepen hadden steeds een witte kleur omdat deze kleur de zon weerkaatst en de warmte niet zo snel opneemt  (postkaart in/postal en el Thomas Crane Public Library) 

Los belgas también participaron en la construcción de ferrocarriles, incluido Lionel Hagenaers, quien supuestamente organizó un comercio de banano en Nueva York desde Puerto Limón. Más tarde, junto con Minor C. Keith, habría sido uno de los fundadores de la United Fruit Company y después de 1904 uno de los socios y financistas del “Ferrocarril al Norte”.

Después de una fusión en 1970, el nombre de United Fruit Company se cambió a United Brands Company y en 1984 finalmente se convirtió en "Chiquita Brands International". Sus competidores en los Estados Unidos son Dole Food Company (antes Standard Fruit Company) y Fresh Del Monte Produce Inc. quienes también tienen plantaciones de banano en Costa Rica, entre otros.

Bananos de Costa Rica en Bélgica

Después de Estados Unidos, Bélgica es el mayor importador y exportador de banano del mundo. Más de 40 empresas belgas están involucradas en el comercio del banano, éste crea miles de puestos de trabajo. Cada año llegan al puerto de Amberes al menos 1,3 millones de toneladas de bananos. El 90% de esta se canaliza inmediatamente al resto de países europeos y el 10% restante acaba en una cesta de frutas belga. Costa Rica es el país de suministro más importante, junto a Colombia y Ecuador.

De toda la fruta importada en los puertos belgas, el 66 % son bananos / Van alle ingevoerde fruit in de Belgische havens is 66 % banaan / 

Los españoles y los portugueses conocieron el banano en el siglo XVI en la costa occidental de África y trasladaron el cultivo del banano a Centroamérica. El nombre "banano" se deriva de una palabra del wolof, un idioma que se habla en los países de África occidental como Senegal, Gambia y Mauritania. Sin embargo, el transporte de bananos a Europa fue un desastre total, ya que casi todos se pudrían al llegar.

Los primeros bananos llegaron a Amberes en 1912. La firma B.M. Spiers, especializada en la importación de naranjas, desde entonces se centró en la importación de banano de Centroamérica y tenía una instalación de maduración en su almacén en la calle “Lange Schipperskapelstraat”. Ellos compraron bananos refrigerados a Elders & Fyffes en Londres, que originalmente comercializaban té; pero cambiaron a bananos a partir de 1888. En la actualidad, Fyffes, con sede en Dublín (Irlanda), es la marca de banano más antigua del mundo y opera en Europa, América del Norte, Central y del Sur.

A partir de 1948, se estableció la Belgian Fruit Lines (BFL), que proporcionaba el transporte de fruta con diez barcos refrigerados. Los enormes frigoríficos a bordo hicieron que se detuviera el proceso de maduración y que los bananos permanecieran verdes.

El ‘Frubel Monica’ de la antigua naviera Belgian Fruit Lines. Todos los nombres de los barcos de esta empresa empezaron  con FRUBEL, que significa Fruta y Bélgica / De ‘Frubel Monica’ van de voormalige rederij Belgian Fruit Lines in 1949. Alle namen van de schepen van deze maatschappij begonnen met FRUBEL wat stond voor Fruit en België (Foto : https://www.portofantwerp.be)

¿Cómo funciona el transporte bananero hoy en día? Una vez cosechadas en Costa Rica después de nueve meses, los bananos aún terminan completamente verdes y cuidadosamente son empaquetadas en un contenedor refrigerado o en la bodega en un recipiente refrigerado. Durante todo el viaje de poco menos dos semanas, los bananos permanecen exactamente a 13,7 ° Celsius y, por lo tanto, todavía se ven verdes cuando se descargan en los muelles de Amberes. Luego de una inspección por parte de la Aduana y la Agencia Federal para la Seguridad de la Cadena Alimentaria (FAVV), los bananos aprobados reciben las certificaciones necesarias y luego se almacenan por unos días a 13.7 ° Celsius hasta que llegan los nuevos dueños (importadores como Greenyard) y las recogen.

Luego, los bananos se llevan a la instalación de maduración de los importadores, donde la temperatura, la humedad y la cantidad de gas etileno (que ayuda a acelerar el proceso de maduración) se ajustan con tal precisión que los bananos están en la mejor condición y son un poco más verdes que amarillos quando llegan al supermercado.

Según el Centro Flamenco de Comercialización Agrícola y Pesquera, cada belga consumió unos 43,5 kilos de fruta fresca en 2019 de los cuales el banano (7,5 kilos) está en primer lugar y la manzana (7,33 kilos) en segundo lugar / Volgens het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing at elke Belg in 2019 ongeveer 43,5 kilo vers fruit waarvan op de eerste plaats banaan (7,5 kilo) en op de tweede plaats appel (7,33 kilo)  

Los bananos rechazados por la FAVV son convertidos por empresas de procesamiento de residuos en electricidad verde. El “Group Op de Beeck” de Amberes procesa entre 200 y 300 toneladas cada semana para generar energía verde a través de la fermentación y al quemar el biogás obtenido, se produce suficiente calor y suficiente energía verde para suministrar electricidad a 15.000 familias durante un año. Lo que queda después de la fermentación se procesa en fertilizantes orgánicos y agua pura.

De commerciële bananenproductie begon rond 1871 in Costa Rica

De geschiedenis van de banaan in Costa Rica begint aan het einde van de 19^de eeuw. In 1871 tekende Henry Meiggs, een Amerikaan van Engelse origine, een contract met de regering van de Costa Ricaanse president Tomás Guardia Gutiérrez voor de aanleg van een spoorweg van hoofdstad San José naar Puerto Limón.  Henry Meiggs had al heel wat ervaring opgedaan in de jaren daarvoor in Chili en Peru. Zijn neef Minor Cooper Keith was van bij het begin betrokken bij dit project en nam het ook over na de dood van zijn nonkel in 1877.

Mevrouw Cristina, weduwe van Keith, in San José / Doña Cristina, viuda de Keith, en San José (Photograph Courtesy : Aurelio Castro Carazo)

Om voor de spoorwegmaatschappij wat inkomsten te creëren, begon Keith te experimenteren met het planten van bananen. Dat vormde ook meteen een goedkope voedselbron voor de arbeiders die voor een groot deel uit Jamaica kwamen omdat zij de enigen waren die konden overleven in het regenwoud en tevens opgewassen waren tegen de hitte. Bovendien waren het ook goedkope arbeidskrachten. Vanaf 1872 kwamen de Jamaicanen naar Costa Rica om bossen te kappen en voldoende plaats te voorzien om treinsporen te kunnen aanleggen. Een tweede migratiegolf zou volgen in het begin van de twintigste eeuw om te werken op de bananenplantages. De Jamaicanen en hun nakomelingen werden de voornaamste inwoners van de provincie Limón en vestigden daar een eigen cultuur, uniek in gans Costa Rica.

Foto:Tipsyfish History

Toen de Costa Ricaanse regering in 1882 haar betalingen niet nakwam, moest Keith heel wat geld lenen bij Britse banken en particuliere investeerders om het project te kunnen voortzetten.  Er kwam een nieuwe onderhandeling met de administratie van president Próspero Fernández Oreamuno die ermee instemde aan Keith 3.200 km2 belastingvrij land langs de spoorweg te geven plus een huurovereenkomst van 99 jaar voor de operatie van de treinroute.

De spoorlijn werd in 1890 voltooid maar het aantal passagiers was ruim onvoldoende om de schulden van Keith te financieren. De verkoop van de bananen die in zijn land werden verbouwd en die via Puerto Limón vertrokken naar de Verenigde Staten was echter wel een succes. Hij ging zich daar meer op toeleggen en domineerde al snel de bananenhandel in Centraal-Amerika en langs de Caribische kust van Colombia. 

Hacienda de la U.F.Co en Guápiles / Hacienda van de U.F.Co in Guápiles

Toen in 1899 een van de geldschieters van Keith failliet ging, zag deze laatste zich genoodzaakt om een fusie aan te gaan met zijn rivaal, de Boston Fruit Company van Lorenzo Baker en Andrew Preston. Onder de  nieuwe naam “United Fruit Company” zou het een succesverhaal worden.  Tegen 1930 zou het al over een vloot beschikken van 95 schepen (de zo gehete “Great White Fleet”) die oorspronkelijk alleen fruit vervoerden maar later ook passagiers.  Elk schip vervoerde zo gemiddeld 35.000 trossen bananen en 50 tot 100 passagiers.

United Fruit beweerde dat hun schepen speciaal gebouwd waren voor luxueuze tropische reizen. De meeste cruises duurden 2 tot 4 weken en gingen van de Verenigde Staten naar de Caraiben en het Panama Kanaal, daarna naar Centraal- en Zuid-Amerika / United Fruit afirmó que sus barcos fueron construidos especialmente para viajes tropicales de lujo. La mayoría de los cruceros duraron de dos a cuatro semanas desde los Estados Unidos al Caribe y al Canal de Panamá. Luego a Centro y Sudamérica (Brochures van de collectie van Björn Larsson / Folletos de la colección Björn Larsson)  

Ook Belgen namen deel aan het bouwen van spoorwegen waaronder Lionel Hagenaers die vanuit Puerto Limón een bananenhandel op New York zou georganiseerd hebben. Hij zou ook later, samen met Minor C. Keith, één van de oprichters geweest zijn van de United Fruit Company en na 1904 één van de partners en financiers van “Ferrocarril Al Norte”. 

Puerto Limón in de jaren 1920 / Puerto Limón en la década de 1920 (foto:J. Dearden Holmes)

Na een fusie in 1970 werd de naam van de United Fruit Company veranderd in United Brands Company en in 1984 werd het uiteindelijk “Chiquita Brands International”. Concurrenten in de Verenigde Staten zijn Dole Food Company (het vroegere Standard Fruit Company) en Fresh Del Monte Produce Inc. die beiden ook over bananenplantages in onder andere Costa Rica beschikken.

 Bananen van Costa Rica naar België

 Na de Verenigde Staten is België de grootste importeur en exporteur van bananen in de wereld. Meer dan 40 Belgische bedrijven zijn betrokken bij de bananenhandel wat duizenden banen oplevert. Elk jaar opnieuw arriveert minstens 1,3 miljoen ton bananen in de haven van Antwerpen. Daarvan wordt meteen 90 % doorgesluisd naar de andere Europese landen en de resterende 10 % belandt in een Belgische fruitmand. Costa Rica is, naast Colombia en Ecuador, het belangrijkste aanvoerland.

Wereldwijde productie: 100 miljoen ton (bakbananen incluis) op 5,6 miljoen hectare grond in 150 landen / Producción mundial : 100 millones de toneladas (incluidos plátanos) en 5,6 millones de hectáreas de tierra en 150 países. 

De Spanjaarden en de Portugezen leerden de banaan in de zestiende eeuw kennen aan de westkust van Afrika en brachten de bananenteelt over naar Midden-Amerika. De naam “banaan” is trouwens afgeleid van een woord uit het Wolof, een taal die gesproken wordt in de West-Afrikaanse landen Senegal, Gambia en Mauritanië. Het bananentransport naar Europa was echter een totale ramp, vermits ze bij aankomst bijna allemaal rot geworden waren. 

De eerste bananen kwamen in Antwerpen aan in 1912. De aldaar gevestigde firma B.M. Spiers, gespecialiseerd in de import van sinaasappelen, legde zich van dan af toe op de import van bananen vanuit Centraal Amerika en beschikte daarvoor in haar opslagplaats in de Lange Schipperskapelstraat over een rijpingsinstallatie. Het kocht gekoelde bananen bij Elders & Fyffes in Londen dat oorspronkelijk thee verhandelde maar vanaf 1888 definitief overschakelde naar de banaan.  Nu is Fyffes, met hoofdhuis in Dublin (Ierland) het oudste bananenmerk in de wereld, en opereert in Europa, Noord-,  Centraal- en Zuid-Amerika.

Opslagplaats van de firma B.M. Spiers in de Lange Schipperskapelstraat / El almacén de la firma B.M. Spiers en la calle “Lange Schipperskapelstraat” (foto : Jo Braeken)

Vanaf 1948 werd de Belgian Fruit Lines (BFL) opgericht die met een tiental koelschepen het transport van fruit verzorgden. De enorme frigo’s aan boord zorgden ervoor dat het rijpingsproces stopte en dat de bananen groen bleven.

Hoe verloopt nu tegenwoordig het bananentransport ?  Zodra ze na negen maanden in Costa Rica geoogst werden, belanden de bananen nog helemaal groen en netjes in dozen verpakt in een gekoelde container of het ruim van een koelschip. Tijdens de hele tocht van net geen twee weken blijven de bananen op precies 13,7 ° Celsius en zodoende zien ze nog altijd groen als ze aan de Antwerpse kades gelost worden. Na een keuring van de douane en het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV) krijgen de goedgekeurde bananen de nodige certificaten en worden dan nog enkele dagen bewaard op 13,7 ° Celsius tot de nieuwe eigenaars (importeurs zoals Greenyard) ze komt ophalen.

De bananen worden vervolgens naar de rijperij van de importeurs gebracht waar de temperatuur, de vochtigheidsgraad en de hoeveelheid ethyleengas (dat helpt het rijpingsproces te versnellen) zo nauwkeurig zijn afgesteld dat de bananen op hun lekkerst zijn en ze nog net iets meer groen dan geel richting supermarkt gaan.

Na rijst, tarwe en maïs is de banaan het belangrijkste voedingsgewas ter wereld / Después del arroz, el trigo y el maíz, el banano es el cultivo alimentario más importante del mundo.

De door het FAVV afgekeurde bananen worden door afvalverwerkingsbedrijven omgezet naar groene stroom. Het Antwerpse Group Op de Beeck verwerkt wekelijks zo’n 200 à 300 ton om er via vergisting groene energie mee op te wekken en door het verkregen biogas te verbranden krijg je voldoende warmte en voldoende groene stroom om 15.000 gezinnen een jaar lang van elektriciteit te voorzien. Wat na de vergisting overblijft, wordt nog verwerkt tot organische meststoffen en zuiver water.

Bronnen/Fuentes:

Transport van exotisch fruit is logistiek huzarenstukje, Stefan Vanderstraeten, HLN 12/09/2020

https://inventaris.onroerenderfgoed.be

https://www.fyffes.com

https://visitpuertoarmuelles.com

El Quetzal, nummers 262-276, The Society, 1990

Vlaanderen en Latijns-Amerika, Eddy Stols & Rudi Bleys

https://www.portofantwerp.be

https://qcostarica.com

https://www.chiquita.com

http://www.unitedfruit.org/manuscripts.htm

“Little Jamaica”, the real experience of Costa Rica, Simone Smith, Toronto Caribbean 11/12/2019