Dr. Carlos Sáenz
Herrera (110 jaar geleden geboren) en zijn link met België
Dokter Carlos Sáenz Herrera was de grondlegger van de pediatrie of kindergeneeskunde in Costa Rica. Hij lag ook aan de basis van de oprichting van het Nationale Kinderziekenhuis dat vandaag zijn naam draagt.
Dokter/El doctor Carlos Sáenz Herrera (Foto:La Nación)
Het gezin Sáenz Herrera, dat 7 kinderen telde, woonde in 1910 in Cartago, hoofdstad van de gelijknamige provincie. Dat jaar werd Costa Rica geteisterd door enkele zware aardbevingen. De eerste vond plaats op 13 april en het epicentrum lag ten oosten van San José. Met een kracht van 5,9 sneuvelden er ook heel wat gebouwen in Cartago. Op 4 mei vond er een nog krachtigere aardbeving plaats (6,4) en deze keer lag het epicentrum in Cartago. De stad werd volledig verwoest en betreurde 700 doden.
Het Paleis van het Midden-Amerikaanse Hof van Justitie in Cartago na de aardbeving / El Palacio de la Corte de Justicia Centroamericano en Cartago después del terremoto (foto:Páginas Illustradas, 01/06/1910).
Ten gevolge hiervan besloot de 5 maanden zwangere moeder van het gezin Sáenz Herrera, met name Úrsula Celina Herrera y Paut, om alleen naar België te reizen en daar in Brussel te gaan wonen bij haar geadopteerde dochter met de bedoeling haar laatste maanden van de zwangerschap in alle rust te kunnen doorbrengen. Op 1 september 1910 werd Carlos Agustín geboren maar drie maanden later al overleed zijn moeder op 42-jarige leeftijd. Of het overlijden in relatie stond met de geboorte is niet bekend. Feit is dat vader José Carlos Sáenz Esquivel, advocaat en politicus, in 1911 naar België trok om Carlos op te pikken. In augustus van datzelfde jaar waren vader en zoon opnieuw in Costa Rica.
Don José Carlos Sáenz Esquivel
(foto:Familysearch,Yalily)
Zijn jeugdjaren bracht Carlos door bij familie, in de omgeving van het “Estación al Pacífico” (San José). Vermits zijn grootouders allemaal reeds gestorven waren en ook zijn vader overleed toen hij 8 jaar was, werd hij voornamelijk opgevoed door zijn tantes en een nicht. Basisonderwijs genoot hij in de “Juan Rafael Mora Porras” school en voortgezet onderwijs in het Lyceum van Costa Rica, beiden gevestigd in de hoofdstad.
In 1928 besloot Carlos om geneeskunde te studeren en hij trok hiervoor naar de Vrije Universiteit van Brussel (VUB) in zijn geboorteland België. Na 2 jaar kandidatuur en 3 jaar doctoraat studeerde hij in oktober 1933 af als dokter in de geneeskunde met grote onderscheiding. Gedurende al die tijd woonde hij in de Woonwijkstraat nummer 10 te Elsene. Zijn huis was gelegen op ongeveer 2,5 kilometer van de Franklin Roosevelt laan waar zich de campus Solbos van de VUB bevond. Waarschijnlijk is hij er daar dagelijks met de bus naartoe gegaan of misschien zelfs te voet.
Vrije Universiteit Brussel /
Op de VUB kon Carlos deel uitmaken van een groep van meer dan 30 Costa Ricanen die daar studeerden en voetbal speelden. Want voetbal was één van zijn 3 passies. Hij was zijn hele leven een “saprisista” (een fan van club El Deportivo Saprissa).
Na de voltooiing van zijn medische studies in 1933 in België verhuisde Carlos voor 2 jaar naar de Elzas in Frankrijk om zich te specialiseren in kindergeneeskunde aan de Universiteit van Straatsburg. In 1935 keerde hij per boot terug naar Costa Rica. Tijdens de reis zorgde hij voor de kinderen van de joodse gezinnen die emigreerden vanwege de vervolgingen in Europa. Deze band werd in stand gehouden tijdens de uitoefening van zijn beroep in Costa Rica, waar hij zeer geliefd was bij de joodse kolonie, die hem ook hielp bij zijn project van het Nationaal Kinderziekenhuis dat uiteindelijk zou ingehuldigd worden op 24 mei 1964.
Na zijn terugkeer in het land begon hij zijn carrière als arts. Hij had
een grote privépraktijk en combineerde dat met het huisbezoek en het ziekenhuis
San Juan de Dios, waar hij in 1944 hoofd werd van de pediatrie afdeling. Hij
woonde in een groot huis in de buurt van het “Estación al Pacífico” en verhuisde
later naar de wijk Aranjuez, beiden gelegen in San José.
Naast kindergeneeskunde en voetbal waren koeien zijn derde passie. Hij
kocht de boerderij van Jaúles vlakbij Patio de Agua in Coronado waar hij zijn
melkveestapel begon. Hij studeerde dierlijke genetica en was een pionier op het
gebied van kunstmatige inseminatie. Door zijn kennis en contacten met de
zuivelfabriek kon hij gezondheidsproblemen bij kinderen identificeren die
gepaard gingen met het onjuist omgaan met melk. Hij noemde pasteurisatie een
fundamenteel element van de volksgezondheid. Hij verkocht de boerderij van
Jaúles en kocht boerderij Bretaña in Las Nubes de Coronado waar hij zijn melkveestapel
verder ontwikkelde en daarmee verschillende belangrijke prijzen won op nationale
en internationale vee beurzen.
In 1937 huwde Carlos met María Virginia Pacheco Gutiérrez en dit
huwelijk bracht 4 kinderen voort. Eén van hen is de in 1943 geboren Alberto
Sáenz Pacheco, eveneens een vooraanstaande arts. In 1958 huwde hij met Ángela
Carbonell Massenet, met wie hij 1 zoon en 2 dochters had.
Naast arts was hij ook nog minister van Volksgezondheid, vice-president
van de Republiek, professor en decaan van de Faculteit der Geneeskunde van de
Universiteit van Costa Rica, voorzitter van het College van Artsen en Chirurgen
en van het Costa Ricaanse Sociale Zekerheidsfonds (CCSS).
Op 23 februari 1963 onderscheidde de Belgische regering dokter Carlos
Sáenz Herrera als Grootofficier in de Orde van de Kroon.
Hij stierf op 7 november 1980 op 70-jarige leeftijd en nog datzelfde
jaar werd hij door de Wetgevende Vergadering in Costa Rica uitgeroepen tot “Benemérito
de la Patria” (verdienstelijk voor het vaderland).
Op 4 maart 1994 werd een buste onthuld van Carlos door zijn vrouw in de voortuin van Paseo Colón, een belangrijke straat in San José, om hulde te brengen aan de man die benadrukte dat kinderen belangrijk zijn en dat het zorgen voor hun gezondheid essentieel is voor de toekomst van een land.
Dokter Carlos Sáenz Herrera ligt begraven op
het Cementerio General van Costa Rica / El doctor Carlos Sáenz Herrera descansa
en el Cementerio General de Costa Rica
Dr. Carlos Sáenz Herrera (nacido hace 110 años)
y su conexión con Bélgica
El doctor Carlos Sáenz
Herrera fue el fundador de la pediatría en Costa Rica. También sembró las bases
para la fundación del Hospital Nacional de Niños que hoy lleva su nombre.
La Iglesia de Nuestra Señora de los Angeles en
Cartago después del terremoto / Staat van De kerk van Onze-Lieve-Vrouw van de
Engelen in Cartago na de aardbeving (foto:Páginas Illustradas, 01/06/1910).
Como resultado doña Úrsula
Celina Herrera y Paut, la madre embarazada de 5 meses de la familia Sáenz
Herrera, decidió viajar sola a Bélgica y residir en Bruselas con su hija
adoptiva con la intención de pasar en paz y tranquilidad sus últimos meses de
embarazo. Don Carlos Agustín, nació el 1 de setiembre de 1910, pero tres meses
después su madre fallece a los 42 años. No se sabe si la muerte estuvo
relacionada con el nacimiento. El caso es que su padre, don José Carlos Sáenz
Esquivel, abogado y político, viajó a Bélgica en 1911 a traer a Carlos. En
agosto del mismo año, padre e hijo estaban nuevamente en Costa Rica.
Don Carlos pasó sus
años de infancia en la casa de la familia, en los alrededores de la “Estación
al Pacífico” (San José). Como todos sus abuelos estaban fallecidos y su padre
también falleció cuando él tenía 8 años, pasó al cuidado principalmente de sus
tías y de una prima. Recibió educación primaria en la Escuela “Juan Rafael Mora
Porras” y educación secundaria en el Liceo de Costa Rica, ambos ubicados en la
capital.
En 1928 don Carlos
decidió estudiar medicina y fue a la Universidad Libre de Bruselas (ULB) en su
Bélgica natal. Tras 2 años de estudio y 3 años de doctorado, se graduó en
octubre de 1933 como doctor en medicina con gran distinción. Durante todo ese
tiempo vivió en el número 10 de la calle “Rue de la Cité” en Ixelles. Su casa
estaba a unos 2,5 kilómetros de la avenida Franklin Roosevelt donde se ubicaba
el campus Solbos de la ULB. Probablemente iba allí todos los días en autobús o
incluso a pie.
En la ULB don Carlos pudo haber formado parte de un grupo de más de 30 costarricenses que estudiaron y jugaron fútbol allí. El fútbol fue una de sus tres pasiones. Fue un “saprisista” toda su vida.
Después de completar sus estudios de medicina en Bélgica en 1933, don Carlos se trasladó a la Alsacia en Francia durante 2 años a especializarse en pediatría en la Universidad de Estrasburgo. En 1935 regresó a Costa Rica en barco. Durante la travesía se ocupó de los hijos de las familias judías que emigraban a causa de las persecuciones en Europa. Este lazo se mantuvo durante el ejercicio de su profesión en Costa Rica, donde fue muy querido por la colonia judía, que además lo ayudó en su proyecto del Hospital Nacional de Niños que eventualmente sería inaugurado el 24 de mayo de 1964.
Doña María Isabel Fallas, primera paciente del
Hospital Nacional de Niños / María Isabel Fallas, eerste patiënte van het
Nationaal Kinderziekenhuis (foto:Caja Costarricense de Seguro Social)
A su regreso al país, empezó
su trayectoria como médico. Tenía un amplio consultorio privado y lo
compaginaba con la visita domiciliaria y el hospital San Juan de Dios, donde
asumió como jefe del departamento de pediatría en 1944. Vivió en una casona
cerca de la “Estación al Pacífico” y luego se mudó al Barrio Aranjuez, ambos
ubicados en San José.
Además de la pediatría
y el fútbol, las vacas fueron su tercera pasión. Compró la finca de Jaúles
cerca de Patio de Agua en Coronado donde inició su hato lechero. Estudió
genética animal y fue pionero de la inseminación artificial. Su conocimiento y
contactos con la lechería le permitió identificar problemas de salud infantil
asociados al manejo inadecuado de la leche. El decía que la pasteurización era un
elemento fundamental para la salud pública. Luego vendió la finca Jaúles y compró su finca
Bretaña en Las Nubes de Coronado donde desarrolló aún más su hato lechero y
ganó varios premios importantes en exposiciones ganaderas nacionales e internacionales.
En 1937 don Carlos se
casó con doña María Virginia Pacheco Gutiérrez con quien tuvo 4 hijos. Uno de
ellos es don Alberto Sáenz Pacheco, nacido en 1943, quien también fue un
destacado médico. En 1958 don Carlos se casó con doña Ángela Carbonell
Massenet, con quien procreó 1 hijo y 2 hijas.
Además de médico,
también fue ministro de Salud, vicepresidente de la República, profesor y decano
de la Facultad de Medicina de la Universidad de Costa Rica, presidente del
Colegio de Médicos y Cirujanos y de la Caja Costarricense del Seguro Social
(CCSS).
El 23 de febrero de
1963, el gobierno belga condecoró con la Orden de la Corona en el grado de Gran
Oficial al doctor Carlos Sáenz Herrera.
Fallece el 7 de
noviembre de 1980 a la edad de 70 años y ese mismo año fue proclamado por la
Asamblea Legislativa de Costa Rica como “Benemérito de la Patria”.
El 4 de marzo de 1994, su esposa develó un busto de don Carlos en el jardin frontal al Paseo Colón para rendir homenaje al hombre que enfatizó que los niños son importantes y que cuidar su salud es fundamental para el futuro de un país.
El doctor Carlos Sáenz Herrera está enterrado en el Cementerio General
de Costa Rica / Dokter Carlos Sáenz Herrera ligt begraven op het Cementerio
General van Costa Rica
Bronnen/Fuentes:
https://www.scielo.sa.cr – Biografía Dr. Carlos Sáenz Herrera, Oscar
Porras Madrigal
Universidad de Costa Rica
Develización
del busto en Homenaje al Dr. Carlos Sáenz Herrera, Dr. Edgar Mohs Villalta
Caja
Costarricense de Seguro Social, https://www.ccss.sa.cr
No
debemos olvidar la memoria, Claudia Barrionuevo – La República
Archives
ULB, Pascale Delbarre
Costa
Rica y Bélgica, 150 años – Costa Rica en België, 150 jaar, Victor Valembois
