Francisco Zúñiga y su conexión con Bélgica
Don Francisco Zúñiga Chavarría nació el 27 de diciembre de 1912 en San José, distrito de Guadalupe, y fue uno de los 10 hijos de don Manuel Zúñiga Rodríguez y doña María Chavarría Calvo, ambos artistas. Tras una formación en dibujo en el Instituto de Bellas Artes de San José y un período de talla en madera en el taller de arte religioso de su padre (entre 1928 y 1934), se trasladó definitivamente a México en 1936 para trabajar como ayudante en varios estudios de escultura. Recibió un puesto docente en la Escuela de Arte La Esmeralda en 1938. Fue profesor de escultura en el Instituto Nacional de Bellas Artes de México de 1940 a 1971 y comenzó a realizar litografías a partir de 1972. En 1990 perdió la vista, pero continuó trabajando en terracota en su estudio personal. Fallece el 9 de agosto de 1998 en Tlalpan (cerca de la Ciudad de México). En su obra, Francisco Zúñiga se esforzó por unir la inspiración india nativa con las renovadas formas de expresión de la escultura europea. Aunque Francisco Zúñiga se convirtió en mexicano por naturalización en 1986, cincuenta años después de su llegada a ese país, la mayoría de los costarricenses aún lo consideran un compatriota. Los mexicanos se refieren a él como un artista mexicano, nacido en Costa Rica.
“La Maternidad”,de 1935, en piedra de Cartago, su escultura más importante en Costa Rica se puede apreciar en el Hospital de la Mujer La Carit en San José / “Moederschap” uit 1935, een sculptuur uit steen van Cartago, wordt beschouwd als zijn belangrijkste kunstwerk in Costa Rica en staat in het Vrouwenziekenhuis La Carit in San José (foto : Pinacoteca de Costa Rica).
Su conexión con Bélgica
El cartel oficial de la Expo 58, diseñado por Lucien De Roeck / De officiële affiche van Expo 58, een ontwerp van Lucien De Roeck
Entre abril y octubre de 1958, tuvo lugar en Bruselas la primera Exposición Mundial desde la Segunda Guerra Mundial, un evento a gran escala para poner a Bélgica y a casi 40 países en el centro de atención. México también estuvo representado con un pabellón de 800 metros cuadrados que se construyó en ocho secciones con el tema general: "México, un país moderno con una cultura milenaria". A la salida del pabellón se podía admirar la obra “La hamaca” de Francisco Zúñiga, quien había ganado el primer premio del “Salón Anual de Escultura de México” con esta obra de arte tallada en piedra Xaltócan.
“La Hamaca” en el Museo de Arte
Moderno (MAM) de la Ciudad de México “De hangmat” in het Museum voor
Moderne Kunst in Mexico-Stad (Foto : Cristina
Arreola Márquez)
La obra estuvo influenciada
por dos factores: la representación de un mestizo mexicano a partir del estudio
de las culturas prehispánicas y la dinámica en las posturas corporales
adquiridas por los principios escultóricos del francés Auguste Rodin. Esto
último se refleja en los rasgos faciales, así como en el tratamiento de la
fisicalidad corporal y la postura horizontal de la figura. La obra de arte aún
se puede admirar en el “Museo de Arte Moderno (MAM)” en la Ciudad de México.
En última instancia, la Feria Mundial fue un gran éxito con más de 41 millones de visitantes de todo el mundo.
El
Pabellón de México / Het Mexicaanse Paviljoen (foto uit de documentaire/foto
del documental : Expo 58 De Toekomst begint vandaag, David Martinez, Belgavox,
RTBF, VRT)
El Pabellón de México en el interior/Het Mexicaans Paviljoen binnenin (Foto : Archivo Promotora Cultural Fernando Gamboa).
El Pabellón de México en el interior/Het Mexicaans Paviljoen binnenin (Foto : Archivo Promotora Cultural Fernando Gamboa).
Entre
junio y octubre de 1971, se celebró en Amberes la XI Bienal de Middelheim y don
Francisco Zúñiga estuvo representado con tres estatuas de bronce:
“Juchiteca de Pie” representa a una mujer de Juchitán en el estado mexicano de Oaxaca, conocida por su cultura zapoteca. El artista Francisco Zúñiga ha capturado el discreto sentido de orgullo y fuerza de estas mujeres fuertes y poderosas en una serie de esculturas como ésta. La obra de arte se exhibe ahora en el "Museo de Arte Contemporáneo" en San Diego (California).
“Juchiteca
de Pie” / “Staande Juchitecaanse”, 1968, bronce/brons, 200 x 69 x 75 cm
“Soledad de Pie” es descrita en su sitio web por Mark Schneider, director de MLA Gallery en Los Ángeles, California, como un énfasis en la madurez y la fuerza maternal con la interacción de luces y sombras. Al mismo tiempo, las delgadas piernas alargadas levantan la masa, un empuje que aparentemente mueve la figura hacia el cielo en unión cósmica con la tierra. No está claro dónde se encuentra esta imagen actualmente.
“Soledad
de Pie”/ “Staande eenzame vrouw” 1970, bronce/brons, 185 x 70 x 40 cm
Como motivación para la tercera estatua, “El umbral”, el artista menciona: soledad, vacío, miseria y ternura. Fue el resultado de estudios preparatorios desde 1964 a 1970. Cuatro modelos de yeso y dos bronces de 40 x 50 cm, además de dibujos a lápiz y pastel, trataron el tema mujer, puerta, ventana. Esta obra de arte, que fue comprada por la ciudad de Amberes en 1971 y que aún se puede admirar en el Museo Middelheim, es la primera de dos en total. La segunda se encuentra en el Phoenix Art Museum (Arizona) bajo el título “La puerta y la ventana”.
“El umbral” / “De drempel” 1970-71,
bronce/brons, 222 x 160 x 10 cm
“El umbral”, detalle / “De drempel”, detail
Francisco Zúñiga Chavarría werd op 27 december 1912 geboren te San José, district Guadalupe, en was één van de 10 kinderen van Manuel Zúñiga Rodríguez en María Chavarría Calvo, beiden ook kunstenaars. Na een tekenopleiding aan het Instituut voor Schone Kunsten te San José en een periode van houtsnijwerk in het atelier voor religieuze kunst van zijn vader (tussen 1928 en 1934), trok hij in 1936 definitief naar Mexico om er als assistent te werken in verscheidene beeldhouwersateliers. Hij kreeg een leeropdracht aan de Kunstschool La Esmeralda in 1938. Hij was professor in beeldhouwkunst aan het Nationaal Instituut voor Schone Kunsten van Mexico van 1940 tot 1971 en begon vanaf 1972 met litho’s. In 1990 verloor hij zijn gezichtsvermogen maar bleef in zijn persoonlijke studio werken aan terracotta. Hij overleed op 9 augustus 1998 in Tlalpan (nabij Mexico-Stad). In zijn werk streefde Francisco Zúñiga er naar de autochtone Indiaanse inspiratie te verenigen met de vernieuwde uitdrukkingsvormen uit de Europese sculptuur. Alhoewel Francisco Zúñiga in 1986 Mexicaan werd door naturalisatie, en dit 50 jaar na zijn aankomst in dat land, beschouwen de meeste Costa Ricanen hem nog altijd als een landgenoot. De Mexicanen spreken dan weer over hem als een Mexicaanse kunstenaar, geboren in Costa Rica.
De
beeldhouwer aan het werk in zijn atelier / El escultor trabajando en su estudio
Zijn
link met België
Tussen april en oktober 1958 vond in Brussel de allereerste Wereldtentoonstelling plaats sinds de Tweede Wereldoorlog, een grootschalig evenement om België en bijna 40 landen in de kijker te zetten. Ook Mexico was met een paviljoen van 800 vierkante meter vertegenwoordigt dat was opgebouwd in acht secties met als algemeen thema : “Mexico, een modern land met een oude cultuur”. Aan de uitgang van het paviljoen kon het werk “La hamaca” (de hangmat) bewonderd worden van Francisco Zúñiga die met dit kunstwerk, uitgehouwen in Xaltócan-steen, het jaar daarvoor de eerste prijs gewonnen had op het “Salón Anual de Escultura de México”.
“De hangmat” in het Museum voor
Moderne Kunst in Mexico-Stad / “La Hamaca” en el Museo de Arte Moderno (MAM) de
la Ciudad de México (Foto : Silvia Hernández)
Het werk werd beïnvloed door twee
factoren : de representatie van een Mexicaanse mesties uit de studie van
pre-Spaanse culturen en de dynamiek in de lichaamshoudingen verworven door de
sculpturale principes van de fransman Auguste Rodin. Dit laatste komt tot
uiting in de gelaatstrekken, evenals in de behandeling van de lichamelijkheid
en de horizontale houding van de figuur. Het kunstwerk is nu nog altijd te
bewonderen in het “Museo de Arte Moderno (MAM)” in Mexico-Stad.
De wereldtentoonstelling was uiteindelijk een reusachtig succes met meer dan 41 miljoen bezoekers van over de gehele wereld.
Het Mexicaanse Paviljoen/El Pabellón de México (foto uit de documentaire/foto del documental : Expo 58 De Toekomst begint vandaag, David Martinez, Belgavox, RTBF, VRT)
Het Mexicaans Paviljoen binnenin/El
Pabellón de México en el interior (Foto : Archivo Promotora Cultural Fernando
Gamboa).
Aan de uitgang van het Mexicaanse Paviljoen staat “La Hamaca” (De hangmat) recht tegenover een “Chac Mool” (wat letterlijk “donderende voet” betekent). Dit is een type stenen beeld dat werd gebruikt door de Maya’s in het noorden van Yucatán en de vorm heeft van een liggend persoon met het hoofd omhoog en een schaal op de buik / A la salida del Pabellón de México “La Hamaca” ésta ubicada enfrente de un “Chac Mool” (pie atronador). Este es un tipo de estatua de piedra utilizada por los mayas en el norte de Yucatán y tiene la forma de una persona reclinada con la cabeza hacia arriba y un cuenco en el estómago (Foto : Archivo Promotora Cultural Fernando Gamboa).
Tussen juni en oktober 1971 vond in Antwerpen de 11e
Middelheim biënnale plaats en hierop was Francisco Zúñiga vertegenwoordigd met
maar liefst drie bronzen beelden:
“Juchiteca de Pie” (Staande Juchitecaanse) stelt een vrouw voor uit Juchitán in de Mexicaanse deelstaat Oaxaca, bekend vanwege haar Zapoteekse cultuur. Kunstenaar Francisco Zúñiga heeft het onopvallende gevoel van trots en kracht van deze sterke en machtige vrouwen vastgelegd in een serie van sculpturen zoals deze. Het kunstwerk is nu te bewonderen in het “Museum of Contemporary Art” in San Diego (Californië).
“Staande Juchitecaanse”, detail /
“Soledad de Pie” (Staande eenzame vrouw) wordt door
Mark Schneider, directeur van de MLA Galerij in Los Angeles (Californië) op
zijn website omschreven als een benadrukking van volwassenheid en moederlijke
kracht met het samenspel van licht en schaduw. Tegelijkertijd heffen de
langwerpige dunne benen de massa omhoog, een stuwkracht die de figuur
schijnbaar naar de hemel beweegt in een kosmische eenheid met de aarde. Het is
niet duidelijk waar dit beeld zich momenteel bevindt.
Als motivering voor het derde beeld, “El umbral” (de drempel), gaf de kunstenaar : eenzaamheid, leegte, ellende en tederheid. Het was het resultaat van voorbereidende studies van 1964 tot 1970. Vier gipsmaquettes en twee bronzen van 40 x 50 cm, naast potlood- en pasteltekeningen, behandelden het thema vrouw, deur, venster. Dit kunstwerk, dat in 1971 werd aangekocht door de Stad Antwerpen en nu nog steeds te bewonderen valt in het Middelheim museum, is het eerste exemplaar van in totaal twee. Het tweede bevindt zich in het Phoenix Art Museum (Arizona) onder de titel “La puerta y la ventana” (de deur en het venster).
“De drempel” , “El umbral” 1970-71, bronce/brons, 222 x 160 x 10 cm
Fuentes/Bronnen:
Guerra
Fría en Bruselas:México en la Exposición Universal de 1958, Diana Briuolo
Destéfano
El
valioso aporte de Francisco Zúñiga en la escultura americana, Yehudi Monestel,
La Prensa Libre, 21/02/1958
Catalogus 11e Biënnale Middelheim Antwerpen
Marina Verhoeven, Bibliotheek Middelheimmuseum
Floor Wyns, Onthaalmedewerker Middelheimmuseum
Jean-Pierre Claver Nduwumwami, Erfgoedbibliotheek
Hendrik Conscience
https://mexicana.cultura.gob.mx
De
zwart-wit foto’s zonder bronvermelding werden door de kunstenaar bezorgd aan
het Middelheimmuseum / Las fotos en blanco y negro sin reconocimiento de la
fuente fueron entregadas por el artista al Museo Middelheim.
No hay comentarios.:
Publicar un comentario