El 4 de agosto de 1914, el
Ejército Imperial Alemán violó la neutralidad belga al cruzar su frontera. El
primer enfrentamiento se produjo en Lieja, cuya red de fortalezas fungía
entonces como barrera estratégica para proteger Bélgica y el norte de Francia.
A pesar de que el ejército alemán era considerado el más poderoso e invencible
del mundo, las guarniciones belgas de Lieja consiguieron detener su avance
durante diez días, lo que generó una profunda conmoción internacional.
En Angleur, muy cerca de Lieja, el castillo de Kinkempois quedó bajo control de las tropas alemanas. Hasta entonces había sido el hogar del marqués de Peralta —ministro plenipotenciario de Costa Rica en Bélgica, Alemania y otros países— y de su esposa belga, Jeanne de Clérembault. Ante la invasión, ambos se refugiaron en Francia, dejando la fortaleza en manos alemanas durante tres años.
El castillo de Kinkempois / Het kasteel van Kinkempois (foto: Colección del lic. Milton Arguedas Salas)
Después de la caída de Lieja,
las tropas alemanas avanzaron rápidamente por Bélgica, desatando un éxodo
masivo de refugiados. Entre el 25 de agosto y el 2 de septiembre de 1914,
Lovaina y su universidad sufrieron graves estragos: al menos 272 civiles —entre
ellos el ingeniero-arquitecto y profesor Vincent Lenertz— fueron asesinados o
ejecutados, y muchos otros enviados a campos de prisioneros. Unos 1 530
inmuebles y edificios históricos quedaron reducidos a cenizas, incluyendo las
viviendas y bienes de 22 docentes. Por último, ardieron la biblioteca
universitaria, la sede administrativa con 80 volúmenes de registros de
matrícula y la Casa de Estudiantes.
El 8 de octubre de 1914 se optó por clausurar la universidad, ya que su traslado a otra ciudad resultaba inviable. Por un lado, muchos de sus profesores habían aceptado cátedras en el extranjero; por otro, casi la mitad de los estudiantes combatía en el frente, lo que hacía injusto dejar que solo la parte restante continuara sus estudios. Además, reanudar la actividad académica en territorio ocupado habría sido interpretado como un respaldo a las fuerzas de ocupación. Desde el otoño de ese mismo año, una prohibición militar impedía a los jóvenes abandonar la Bélgica ocupada, por lo que numerosos profesores y alumnos se ofrecieron como voluntarios de la Cruz Roja en el Hospital Santo Tomás, instalado provisionalmente en el Instituto de Filosofía de la Vlamingenstraat en Lovaina.
La Calle de la estación era una sucesión de
ruinas / De Stationsstraat was een opeenvolging van ruïnes (foto : De Stad,
18/08/1939)
Impulsados por el estallido de
la guerra, varios costarricenses se ofrecieron como voluntarios de la Cruz
Roja, entre ellos Jorge Müllner Chávez, José Manuel Durán Escalante y Brígida
Fernández Güell. Brígida era esposa del doctor Miguel Velázquez Castro, quien,
junto a la familia de su cuñada María Guadalupe “Lupita” (casada con Emilio
Echeverría Aguilar), había llegado a Bélgica vía Nueva York en julio de 1911.
Los hijos de ambos núcleos familiares asistían entonces a una escuela en
Bruselas. En esa misma ciudad también se sumaron a la Cruz Roja otros
compatriotas: los hermanos María Teresa y José Francisco Romero Sánchez (hijos
del empresario Manuel Romero Peláez y Josefina Sánchez Castro); Ramón Madrigal
Antillón (hijo del comerciante José Ramón Madrigal Quesada y Josefina Antillón
Ramírez); y las hermanas Dolores “Lolita” y María Teresa Castro Cervantes
(hijas de Pío Castro Rodríguez y Antonia Cervantes Chaves).
En lo que respecta a Vicente
Castro Cervantes, inició sus estudios en el Colegio de la Santísima Trinidad de
los Padres Josefitas en Lovaina y se graduó de médico en la Universidad Libre
de Bruselas en 1899. Posteriormente amplió su formación en París y luego
trabajó varios años como ayudante en la clínica quirúrgica del Hospital de
Hamburgo-Eppendorf. En mayo de 1914 regresó a Costa Rica, apenas unos meses
antes del estallido de la Primera Guerra Mundial. Por su parte, su hermana
María Teresa se casó con el profesor, filósofo y homeópata belga Víctor Lafosse
Charlier el 14 de junio de 1916 en San José. Finalmente, el 21 de enero de 1919
se reabrieron oficialmente todas las facultades y escuelas de la Universidad de
Lovaina.
En los convulsos años previos al
estallido de la Primera Guerra Mundial, varios costarricenses realizaron sus
estudios en Lovaina. A continuación, se presenta un breve resumen.
Los hermanos Zeledón
Alvarado
Guillermo (1878-1934) fue el primogénito
de los once hijos del ilustre jurista José María Zeledón Jiménez y de María
Engracia Alvarado Ruiz. En 1896 llegó a Bélgica y se inscribió en la Facultad
de Derecho de la Vrije Universiteit Brussel (Universidad Libre de Bruselas).
Apenas dos años después, obtuvo con honores la licenciatura en Filosofía y
Letras. Entre 1899 y 1900 cursó el primer año de Derecho en la Universidad
Católica de Lovaina y, poco después, logró su doctorado con honores en otra
institución belga. De forma paralela, alcanzó también el título de doctor en
Economía y Ciencias Políticas en el Instituto de Altos Estudios Sociales.
Dominaba seis idiomas —francés, alemán, inglés, neerlandés, italiano y español—
y, en noviembre de 1904, regresó a Costa Rica provisto de una sólida formación
académica.
Se desempeñó como notario público y, en su labor de abogado, actuó con lealtad y una visión de la justicia heredada de su padre en casi todos los tribunales del país. Además, impartió clases en el Colegio Superior de Señoritas y en el Instituto de Alajuela. Ocupó los cargos de oficial mayor del Registro Civil y de oficial de Salud Pública. Contrajo matrimonio con María Matilde Matamoros Hernández y fue padre de tres hijos.
José Guillermo Máximo Zeledón Alvarado (Foto :
La Prensa Libre, 09/07/1934)
Manuel (1893-1960), quince años menor
que su hermano, partió del puerto de Limón el 15 de septiembre de 1912 en un
barco alemán con destino a la Universidad Católica de Lovaina para estudiar
Medicina. A finales de ese año superó con creces su primer examen de Ciencias
Naturales, lo que le valió la autorización de la facultad para cursar las
asignaturas de su carrera médica. En julio de 1913 obtuvo la nota más alta del
grupo en el examen de fin de curso, consiguiendo la Matrícula de Honor. Así,
apenas 23 meses después de dejar Costa Rica, ya había completado la mitad de
los créditos de Ciencias Naturales, Medicina y Cirugía. Antes de poder iniciar
el primero de los tres doctorados que requería su formación, la Primera Guerra
Mundial obligó a Manuel a abandonar Lovaina. Tras pasar por Gran Bretaña y
Lyon, recaló en la Universidad de Ginebra, donde se graduó el 28 de junio de
1917. Para ampliar su experiencia hospitalaria, permaneció los tres años
siguientes en distintos centros de Francia y Suiza. Con la intención de
reunirse con su hermano Enrique, embarcó desde Le Havre hacia Nueva York a
fines de agosto de 1920; sin embargo, al llegar recibió la terrible noticia de
que Enrique había fallecido atropellado por un camión tres días antes.
Manuel permaneció en la ciudad
varios meses con fines de investigación, trabajando como asistente del Dr.
Broadman en una clínica especializada en enfermedades de transmisión sexual.
Luego regresó a su país natal, donde, como médico y cirujano, se hizo con una
amplia cartera de clientes. Trabajó en diversas instituciones y fue profesor de
medicina forense en la Facultad de Derecho. Fue autor de numerosas
publicaciones y colaboró en la Revista Médica de Costa Rica, de la que llegó a
ser director.
De 1928 a 1939, el Dr. Manuel Joaquín Zeledón fue el único médico forense del país. Era una autoridad en la asesoría médico-legal a las autoridades judiciales de la capital y las provincias. Estaba casado con Juana Rita Pérez Rojas y tenía dos hijos.
Manuel José Joaquín Zeledón Alvarado (Foto : La
Información, 20/08/1913)
Jorge Müllner Chávez
(1897-1978) y Santiago Durán Escalante (1894-1950)
Según un artículo de La
Información del 29 de agosto de 1914, dos jóvenes que se decían estudiantes de
la Universidad Católica de Lovaina (KUL) enviaron un telegrama desde Gante a
sus padres en Costa Rica para asegurarles que estaban bien. Sin embargo, no
encontramos ningún registro oficial de su inscripción en esa universidad. A
continuación se ofrece información adicional sobre estos dos
costarricenses.
George (Jorge José
Francisco Rafael de la Trinidad),
nació en San José el 1.º de septiembre de 1897. Era hijo de Jorge Müllner
Montez —comerciante de jarabes medicinales, de origen austriaco— y de Mariana
Chávez Mora. El 20 de octubre de 1914, La Prensa Libre publicó sus impresiones
recogidas en Bélgica durante los primeros días de la guerra.
Asimismo, formó parte de los
voluntarios que se inscribieron en la Cruz Roja en Lovaina, junto a José Manuel
Durán Escalante, hermano de Santiago. Ambos fueron galardonados en Costa Rica
en 1920 con la medalla de plata, en reconocimiento a su conducta ejemplar,
entusiasmo y entrega en la Cruz Roja de la provincia de Guanacaste durante el
año anterior.
El 26 de diciembre de 1926 Jorge
contrajo matrimonio con Armenia Peña Bastos, con quien tuvo al menos tres
hijos.
José Santiago Francisco vio la luz en San José el 4 de octubre de 1893 y fue el mayor de los cuatro retoños de Mariano Durán de Vars —contador y medio hermano del expresidente Carlos Durán Cartín— y Mariana Escalante Fernández. Desde muy joven destacó por su agudeza intelectual: a los 15 años se graduó en Ciencias y Letras en el Liceo de Costa Rica. Tras concluir con éxito la carrera de Derecho en la Universidad Nacional, se incorporó al ejercicio de la profesión jurídica. Con el fin de ampliar sus horizontes académicos, viajó a Europa y Estados Unidos, y llegó a dominar con fluidez el inglés, el francés y el italiano. En agosto de 1914 estaba en Lieja, desde donde envió a su amigo Alberto Blanco una serie de cartas sobre sus impresiones de la Primera Guerra Mundial; esos textos fueron publicados en La Prensa Libre. A lo largo de su vida, Santiago se consolidó como un reconocido orador político, abogado y escritor. Permaneció soltero hasta su muerte, el 11 de septiembre de 1950, a consecuencia de una trombosis cerebral.
José Santiago Francisco Durán Escalante (Foto :
Alma Tica, No. 42, Agosto 1940)
¿Qué ocurrió con el
Marqués de Peralta al que se menciona al principio de este artículo?
Cuando quedó claro que el
ejército alemán podía amenazar París, el gobierno francés decidió abandonar la
capital y se reubicó primero en Burdeos y luego en Pau, cerca de la frontera
española. Allí instalaron también su residencia el Marqués y su esposa, donde
permanecieron hasta el final de la contienda. Durante ese tiempo, el Consulado
en París y la Legación de Costa Rica en Francia concentraron sus esfuerzos en
socorrer a los costarricenses en Europa, sobre todo a estudiantes en grave
apuro económico sin forma de regresar al país. Dado el progresivo agotamiento
de los fondos oficiales, el Marqués de Peralta asumió con recursos propios
tanto los gastos de funcionamiento del consulado como las donaciones a quienes
más lo necesitaban.
Desde 1916 la marquesa arrastraba una enfermedad grave que acabó con su vida el 22 de agosto de 1919. Sus restos fueron trasladados de París al mausoleo familiar en Lieja, su ciudad natal, a la que no había regresado desde el estallido de la Primera Guerra Mundial. Su único hijo superviviente, Jehan Comte de Gontaut-Biron, heredó el castillo de Kinkempois, lo que llevó al marqués de Peralta a establecerse en París, donde pasó sus últimos años.
Marqués Manuel María de Peralta y Alfaro, cuadro
de 1894 del pintor belga Emile Delpérée (foto: sitio web del Musée de l’Art
Wallon de Lieja) / Markies Manuel Maria de Peralta y Alfaro, schilderij uit
1894 van de Belgische schilder Emile Delpérée (foto: website van het Musée de
l’Art Wallon te Luik)
600 JAAR KUL DEEL 4 – Leuven in puin en de markies van Peralta
Op 4 augustus 1914 werd de Belgische neutraliteit geschonden door de inval van het Duitse keizerlijke leger. De eerste veldslag vond plaats in Luik, destijds met haar fortengordel, de militaire toegangspoort tot geheel België en het noorden van Frankrijk. Het Duitse leger, toen het sterkste ter wereld en internationaal als onoverwinnelijk beschouwd, werd door de Belgische verdedigers van de Luikse forten tien dagen lang opgehouden wat wereldwijd heel wat opzien baarde.
In Angleur (nabij Luik) werd het
kasteel van Kinkempois door Duitse troepen bezet. Dit was de residentie van de markies van Peralta -
gevolmachtigd minister van Costa Rica in onder andere België en Duitsland - en
van zijn Belgische vrouw Jeanne de Clérembault. Het koppel trok naar Frankrijk
en liet het kasteel achter in Duitse handen, en dit voor drie jaar lang.
Na de val van Luik zouden de Duitse troepen al snel het grootste deel van België bezetten en een massale vluchtelingenstroom op gang brengen. Ook Leuven en haar universiteit werden zwaar getroffen in de periode van 25 augustus tot 2 september 1914. Minstens 272 burgers, waaronder hoogleraar en ingenieur architect Vincent Lenertz, werden gedood of geëxecuteerd en een veelvoud gedeporteerd naar gevangenenkampen. Ongeveer 1530 huizen en historische gebouwen werden platgebrand waaronder de woonst en bezittingen van 22 professoren. De universiteit zag onder andere de bibliotheek, de zetel van haar administratie in de hallen – en 80 jaargangen van de inschrijvingsregisters – en het Studentenhuis in vlammen opgaan.
De Sint-Pieterskerk te Leuven die in de eerste
oorlogsweken door brand werd verwoest / La iglesia de San Pedro en Lovaina,
destruida por un incendio durante las primeras semanas de la guerra. (foto : De
Stad, 18/08/1939)
Op 8 oktober 1914 werd beslist
om de universiteit te sluiten omdat een transfer naar een andere stad geen
optie was. Enerzijds omdat heel wat professoren waren ingegaan op een
uitnodiging van buitenlandse universiteiten om daar te doceren. Anderzijds
omdat bijna de helft van de studenten in 1914 aan het front streed, en het
onrechtvaardig zou zijn als de andere helft zou mogen verder studeren. Tevens
zou de opening van de universiteit in bezet gebied overkomen als een
steunbetuiging aan de bezetter.
Sinds de herfst van 1914 konden
jonge mensen bezet België niet meer uit, op verbod van de militaire autoriteit.
Zodoende werkten verschillende hoogleraars en studenten als vrijwilliger onder
de vlag van het Rode Kruis in het Sint-Thomashospitaal, een noodhospitaal dat
was opgericht in het Hoger Instituut voor de Wijsbegeerte in de Vlamingenstraat
te Leuven.
Ook enkele Costa Ricanen die
door de oorlog werden verrast , meldden zich hier als vrijwilliger aan bij het
Rode Kruis, onder andere Jorge Müllner Chavez, José Manuel Durán Escalante en
Brígida Fernández Güell. Deze laatste was de echtgenote van dokter Miguel
Velázquez Castro die samen met de familie van zijn zus María Guadalupe
(“Lupita”, gehuwd met Emilio Echeverría Aguilar) in juli 1911 via New York in
België waren aangekomen. De kinderen van beide families studeerden op een
school in Brussel. Ook in deze stad sloten enkele Costa Ricanen zich aan bij
het Rode Kruis waaronder broer en zus Maria Teresa en José Francisco Romero
Sánchez (kinderen van zakenman Manuel Romero Peláez en Josefina Sánchez Castro);
Ramón Madrigal Antillón (zoon van handelaar José Ramón Madrigal Quesada en
Josefina Antillón Ramírez) en de zussen Dolores (“Lolita”) en Maria Teresa Castro
Cervantes (dochters van Pio Castro Rodríguez en Antonia Cervantes Chaves).
Een andere telg van dit gezin,
Vicente, studeerde aan het Heilige-Drievuldigheidscollege van de paters
Jozefieten in Leuven en voltooide daarna in 1899 de opleiding Medicijnen aan de
Vrije Universiteit van Brussel. Vervolgens werd hij opgenomen in de faculteit
van Parijs en was hij jarenlang assistent aan de chirurgische kliniek van het
ziekenhuis Hamburg-Eppendorf. Hij keerde in mei 1914, net voor het uitbreken
van de Eerste Wereldoorlog, terug naar Costa Rica. Ter vervollediging nog even
vermelden dat zijn hierboven vernoemde zus Maria Teresa op 14 juni 1916 in San
José huwde met de Belgische professor, filosoof en homeopaat Victor Lafosse
Charlier.
Op 21 januari 1919 werden alle
faculteiten en scholen bij de universiteit van Leuven officieel heropend.
Enkele Costa Ricanen hebben ook
in Leuven gestudeerd in de moeilijke jaren voor de Eerste Wereldoorlog.
Hieronder een overzicht.
De broers Zeledón
Alvarado
Guillermo (1878-1934) was de oudste van
in totaal 11 kinderen uit het gezin van José María Zeledón Jiménez, een vooraanstaand
jurist, en van María Engracia Alvarado Ruiz. Bij zijn aankomst in België in 1896 schreef
hij zich in als student aan de rechtenfaculteit van de Vrije Universiteit
Brussel. Twee jaar later behaalde hij zijn kandidaatsdiploma in de wijsbegeerte
en letteren met de hoogste onder- scheiding. In 1899-1900 volgde hij aan de
Katholieke Universiteit te Leuven het eerste jaar in rechten en behaalde elders
het doctoraat met grote onderscheiding. Tijdens zijn rechtenstudie behaalde hij
eveneens een doctoraat in de economische en politieke wetenschappen aan het “Instituto
de Altos Estudios Sociales”. Hij was een polyglot, vloeiend in Frans, Duits,
Engels, Nederlands, Italiaans en Spaans en keerde met deze schat aan kennis in
november 1904 terug naar zijn geboorteland.
Hij was een erkende notaris en
als advocaat diende hij met loyaliteit en een heldere visie op
rechtvaardigheid, geërfd van zijn vader, in bijna elke rechtbank van het land.
Hij was professor aan de meisjesschool (“Colegio Superior de Señoritas”) en aan
het Alajuela Instituut. Hij bekleedde de functies van hoofdgriffier van de
burgerlijke stand en ambtenaar van de volksgezondheidspolitie. Hij was gehuwd
met María Matilde Matamoros Hernández en had 3 kinderen.
Zijn 15 jaar jongere broer Manuel (1893-1960) vertrok op 15
september 1912 vanuit de haven van Limón op een Duits schip richting België
voor studies geneeskunde aan de KUL. Op het einde van dat zelfde jaar deed hij
zijn eerste examen in de natuurwetenschappen en dat was zo briljant en succesvol
dat de faculteit hem toestemming gaf om de cursussen voor de kandidatuur in de
geneeskunde te volgen. In juli van het daaropvolgende jaar had de jonge Costa
Ricaan, van de groep studenten die het eindejaarexamen aflegden, het hoogste
cijfer, namelijk ”Grote Onderscheiding”. Met het behalen van deze kandidatuur
in de Natuurwetenschappen, Geneeskunde en Chirurgie had de jonge Manuel, 23
maanden na zijn vertrek uit Costa Rica, al de helft van zijn doel bereikt. Maar
nog voor hij aan zijn eerste van in totaal drie doctoraten kon beginnen die
nodig waren om zijn studies te voltooien, brak de Eerste Wereldoorlog uit en
diende hij Leuven te verlaten. Via Groot-Brittannië en Lyon (Frankrijk) trok
hij naar de Universiteit van Genève (Zwitserland) waar hij op 28 juni 1917
afstudeerde. Om nog meer ziekenhuiservaring op te doen, verbleef Manuel nog
drie jaar in diverse ziekenhuizen in Frankrijk en Zwitserland.
Om zijn broer Enrique terug te
zien, nam Manuel eind augustus 1920 het schip van Le Havre naar New York maar
daar aangekomen kreeg hij een zware morele klap te verwerken. Drie dagen eerder
was zijn broer omgekomen onder de wielen van een vrachtwagen.
Voor onderzoeksdoeleinden verbleef
Manuel nog enkele maanden in de stad en werkte daar als assistent van dokter
Broadman in een kliniek gespecialiseerd in seksueel overdraagbare aandoeningen.
Daarna keerde hij terug naar zijn geboorteland waar hij als arts en chirurg een
groot klantenbestand wist op te bouwen voor zijn praktijk. Hij werkte bij diverse instellingen en was
hoogleraar forensische geneeskunde aan de rechtenfaculteit. Hij was auteur van
talrijke publicaties en werkte voor de “Revista médica de Costa Rica” waarvan
hij directeur werd.
Van 1928 tot 1939 was dokter
Manuel Joaquin Zeledon de enige forensische arts van het land. Hij was een
autoriteit op het gebied van het afgeven van medisch-juridische adviezen aan de
gerechtelijke autoriteiten van de hoofdstad en de provincies.
Hij was gehuwd met Juana Rita Pérez Rojas en had 2 kinderen.
Manuel José Joaquín Zeledón Alvarado (Foto:
Cortesía Dr. Manuel Zeledón Pérez)
Jorge Müllner Chávez
(1897-1978) & Santiago Durán Escalante (1894-1950)
In een krantenartikel uit “La Información”
van 29 augustus 1914 lezen we dat twee studenten aan de KUL een telegram hebben
gestuurd vanuit Gent naar hun ouders in Costa Rica waarin ze zeggen dat het
goed gaat met hen. Bevestiging van hun
studies aan de KUL hebben we nergens kunnen terugvinden. Hieronder wat meer
informatie over deze twee jonge Costa Ricanen.
Jorge José Francisco
Rafael de la Trinidad, gekend onder de naam George, werd
geboren op 1 september 1897 in San José en was de zoon van Jorge Müllner
Montez, Oostenrijker van geboorte en handelaar in medische siropen, en van
Mariana Chavez Mora. Op 20 oktober 1914 werden in de krant “La Prensa Libre”
zijn indrukken, verzameld in België tijdens de eerste dagen van de oorlog,
gepubliceerd.
Hij was ook, zoals in het begin
van dit artikel vermeld, één van de vrijwilligers die zich aanbood bij het Rode
Kruis in Leuven, samen met José Manuel
Durán Escalante, broer van Santiago. Beiden kregen ook in 1920 in Costa Rica
een zilveren medaille voor hun voorbeeldige gedrag, interesse en toewijding aan
het Rode Kruis in de provincie Guanacaste in het afgelopen jaar.
Jorge huwde op 26 december 1926
met Armenia Peña Bastos en had minstens 3 kinderen.
José Santiago Francisco werd geboren op 4 oktober 1893 in San José en was de oudste van in totaal 4 kinderen uit het gezin van Mariano Durán de Vars (boekhouder en stiefbroer van voormalig president Carlos Durán Cartín) en van Mariana Escalante Fernández. De jonge Santiago vertoonde al zeer vroeg tekenen van intelligentie en behaalde op 15-jarige leeftijd een bachelor in Wetenschappen en Letteren aan het Lyceum van Costa Rica. Na succesvolle studies rechten aan de Nationale Universiteit begon hij zijn juridische carrière. Om zijn kennis te verbreden, trok hij naar Europa en de Verenigde Staten. Hij beheerste het Engels, het Frans en het Italiaans en bevond zich in augustus 1914 in Luik. Vanuit België stuurde hij brieven naar zijn vriend Alberto Blanco waarin hij zijn impressies over de Eerste Wereldoorlog weergaf, brieven die gepubliceerd werden in “La Prensa Libre”. Santiago was een bekend politiek redenaar, jurist en een groot schrijver en overleed op 11 september 1950, als vrijgezel, aan een cerebrale trombose.
José Santiago Francisco Durán Escalante (Foto :
La Prensa Libre, 19/09/1950)
En hoe verging het de markies
van Peralta waarvan sprake in het begin van dit artikel ?
Toen bleek dat het Duitse leger
Parijs kon aanvallen, verliet de Franse regering de stad en verplaatste zich
eerst naar Bordeaux en vervolgens naar Pau, een stad vlakbij de Spaanse grens. Ook
de markies trok met zijn vrouw naar deze stad waar ze tot het einde van het
conflict zouden wonen.
In die jaren richtten het
Consulaat in Parijs en de Costa Ricaanse Legatie in Frankrijk zich vooral op het
verlenen van hulp aan Costa Ricanen in Europa. De meeste van hen waren studenten met ernstige
financiële problemen die geen mogelijkheid hadden om naar Costa Rica terug te
keren. Maar ook de Costa Ricaanse autoriteiten beschikten almaar minder over de
nodige financiële middelen zodat de markies van Peralta vaak de
onderhoudskosten van het consulaat en de geldbedragen die aan behoeftige Costa
Ricanen werden uitgedeeld, uit eigen zak diende te betalen.
Sinds 1916 leed de markiezin aan
een ernstige ziekte die haar uiteindelijk fataal werd op 22 augustus 1919. Haar
stoffelijke resten werden overgebracht van Parijs naar het familiemausoleum in
haar geboortestad Luik, waar ze sinds het begin van de Eerste Wereldoorlog niet
meer was teruggekeerd. Haar enige overlevende zoon Jehan Comte de Gontaut-Biron
erfde het kasteel van Kinkempois, wat ertoe leidde dat de markies van Peralta
zijn toevlucht zocht in Parijs, waar hij de laatste jaren van zijn leven
doorbracht.
Markiezin Désirée Ferdinande Joséphine Jehanne
de Clérembault de Soer, schilderij uit 1894 van de Belgische schilder Emile
Delpérée (foto: website van het Musée de l’Art Wallon te Luik)/ Marquesa
Désirée Ferdinande Joséphine Jehanne (Juanita) de Clérembault de Soer, cuadro
de 1894 del pintor belga Emile Delpérée (foto: sitio web del Musée de l’Art
Wallon de Lieja)
Bibliografische bronnen / Referencias
Bibliográficas :
Abarca
Barrantes, C. & Solano Calderón, L. (2005). Medicina Legal de Costa Rica.
Revista Médica de Costa Rica y Centroamérica. Versión en línea, ISSN 2215-5287
Arias Mora, D.
(2018). La Gran Guerra de las mujeres. El mundo en 1914 y los orígenes del feminismo
costarricense. Revista de Historia, (77).
Barrionuevo
Montealegre, J.M. (s.f./z.d.). Datos para la historia de la medicina de Costa
Rica. Revista Médica de Costa Rica y Centroamérica. BINASS. https://www.binasss.sa.cr/revistas/rmcc/rmedica/369/art6.pdf
Cascante Segura,
C.H. & Sáenz Carbonell, J.F. (2008). Ad ardua per alta:una biografia del
Marqués de Peralta. Editorial Universidad de Costa Rica.
De Standaard (24 de enero de 1919)
Diario del Comercio
(29 de agosto de 1920). Doctor Manuel J. Zeledón Alvarado
Family Search.
(s.f./z.d.). Family Search. https://www.familysearch.org/
Goddefroy, R. & Ons, S. & Craps, K. (s.f./z.d.). Archivos de la Universidad de Lovaina [Documentos de archivo].
Universiteitsarchief Leuven.
Het Volk (15 de enero de 1919).
La Información (25 de julio de 1911).
La Información (20 de agosto de 1913).
Un estudiante que honra a Costa Rica.
La Información (31 de mayo de 1914).
La Información (25 de agosto de 1914).
La Información (28 de agosto de 1914).
Nuestros estudiantes en el exterior.
La Información (24 de octubre de 1917).
Los costarricenses en el exterior. Dr. Don Manuel J. Zelon Alvarado.
La Prensa Libre (12
de enero de 1898).
La Prensa Libre (21
de enero de 1905).
La Prensa Libre (2
de febrero de 1920).
La Prensa Libre (9
de julio de 1934). Recuerdo a la memoria de don Guillermo Zeledón Alvarado
La Prensa Libre (19 de setiembre de 1950).
Del Recuerdo Lic Don Santiago Duran Escalante.
La Prensa Libre (4
de junio de 1960). Sentido deceso del Dr. Joaquín Zeledón Alvarado
Revista Medica de Costa Rica. (1957-1960).
Reseña Biografica del dr. Manuel Joaquín Zeledón Alvarado. Revista Médica de
Costa Rica, (317-382).
SINABI. (s.f./z.d.). Sistema Nacional de
Bibliotecas de Costa Rica. https://www.sinabi.go.cr/diccionariobiografico/biografias/135.html
Stadsarchief Leuven. (s.f./z.d.). Vreemdelingendossiers
[Expedientes de archivo]. Con agradecimiento especial a Marika
Ceunen/Met speciale dank aan Marika Ceunen.
Verboven, H. (2014). Lege aula’s: De universiteit Leuven bij het begin van de Eerste Wereldoorlog, Oorlogsdagboek Leuven https://www.oorlogsdagboekleuven.be/lege-aulas-leuven-1914
Verboven, H. (s.f./z.d.). Sint-Thomashospitaal, noodhospitaal. Oorlogsdagboek Leuven https://www.oorlogsdagboekleuven.be/sint-thomashospitaal/
No hay comentarios.:
Publicar un comentario