Orgels in Costa Rica
Volgens onderzoek van Bosco
Ramírez Redondo, liefhebber van deze instrumenten, begonnen de orgels vanaf het
midden van de negentiende eeuw in Costa Rica binnen te komen. Vanaf 1881 tot
het midden van de 20e eeuw werd de aankoop van deze geweldige
instrumenten de norm voor elke kerk van enige betekenis, vooral in de Centrale
Vallei. Voor broeder Miguel Ijurco, hersteller van orgels, is het geen toeval
dat de invoer van deze instrumenten verband houdt met de welvaart van het
koffietijdperk in Costa Rica. ‘Er waren koffietelers die zeer belangrijke donaties
gaven of het orgel van de gemeenschap waar hun boerderijen zich bevonden
praktisch weggaven’, legt de religieuze uit. Het bouwhuis met de meeste orgels
in Costa Rica is E. F. Walcker & Cie uit Duitsland. Volgens de catalogus van Ramírez werden 14 instrumenten
van dit bouw huis geïmporteerd tussen 1881 en 1958 (Volgens de catalogus van
het bouw huis zelf zouden dat er zelfs 18 zijn). Vijf ervan zijn al volledig
verdwenen waaronder twee voor de kathedraal van Alajuela. Onder diegenen die
nog bestaan vermeldt hij onder andere die van Palmares (de oudste van het land,
uit 1881), die van Grecia (de best bewaarde) en dat van de Basilica de los
Ángeles (het grootste van het Duitse bedrijf). Van de Belgische fabriek Pierre Schyven &
Cie. hebben er 3 het overleefd. Die
van San Isidro de Coronado, Santo Domingo de Heredia en de Catedral
Metropolitana in San José. Hier gaan we even dieper op in.
1)Catedral Metropolitana, San
José
Voor velen is dit het beste orgel
van het land vanwege de kwaliteit van het geluid. De afmetingen, tien meter
lang en vier breed, vullen weelderig het koor van de Catedral Metropolitana.
Het heeft drie handmatige toetsenborden en 39 registers. Met bijna 3.000 buizen
is het het grootste mechanische orgel van het land. Monseigneur Bernardo Augusto Thiel, tweede
bisschop van Costa Rica, bestelde het instrument in 1899, nadat één van de
torens van de kathedraal tijdens een aardbeving bovenop het vorige orgel viel,
een Cavaillé-Coll uit 1878. Hij reisde hiervoor, samen met Alejandro Monestel,
een bekende muzikant en componist, naar België die in Elsene, bij Brussel,
verschillende orgels van het Pierre Schyven & Cie-huis testte. Het orgel
kwam per boot aan, in dozen. Vervolgens werd het per kar naar San José gebracht
en gemonteerd in de kathedraal. Op 21 december 1891 ging het in première. Een
eerste grote restauratie werd in 1937 uitgevoerd door Juan Bansbach. Vele
decennia later, in 2002, verzorgden de zonen van Juan Bansbach, Willmar en
Peter de tweede grote restauratie van het instrument. De laatste restauratie
werd in 2008 gedaan door de Duitse expert Gerhard Walcker.
Het orgel werd in 1890 gebouwd,
heeft 1115 blikken buizen en de kist is gemaakt van Europees eik. Het is 8
meter hoog en 4 meter breed. Volgens Don Mariano Azofeifa, historicus van de
gemeenschap, heeft het orgel 20.000 peso gekost en kwam het in 1896 per boot
aan in Puntarenas. Van daaruit werd het transport naar Santa Domingo gemaakt door
middel van ossenkarren, wat twintig dagen in beslag nam.
3)San Isidro de Coronado
Volgens een onderzoek uitgevoerd
door de groep “Ángeles de la Música”, werd het orgel gebouwd tussen 1895 en
1910. Evenzo werd vernomen dat de laatste restauraties van dit instrument
dateren van mei 1915 en februari 1922. Momenteel is het orgel in zeer slechte
staat en is het onbruikbaar.
Volgens de Amerikaanse Doctor
Jason T. Alden heeft er nog een vierde Schyven-orgel het overleefd. Dat van de Iglesia de Nuestra Señora
del Carmen in Heredia.
De Schyven-orgels die niet meer
bestaan zijn deze van de Parroquia de San Vincente in Moravia en, volgens een
artikel van La Nacion uit 2012, van een niet bij naam genoemde kerk in
Alajuelita.
Deel 3 (tevens het laatste) volgt
binnenkort.
Pierre Schyven y su conexión con Costa Rica,
parte 2
Órganos en Costa Rica
Según una investigación realizada por Bosco
Ramírez Redondo, amante de estos instrumentos, los órganos comenzaron a llegar
a Costa Rica desde mediados del siglo XIX. Desde 1881 hasta mediados del siglo
XX, la adquisición de estos grandes instrumentos se volvió norma para cualquier
iglesia de cierta importancia, especialmente en el Valle Central. Fray Miguel Ijurco, (reparador de órganos), dijó: “no es casualidad que la importación de estos
instrumentos esté ligada al esplendor de la época cafetalera en Costa Rica”.
Hubo cafetaleros que dieron donaciones muy importantes o prácticamente
regalaron el órgano de la comunidad donde estaban sus fincas, explicó el
religioso. La casa constructora con más órganos en Costa Rica es la E. F.
Walcker & Cie de Alemania. Según los registros de Ramírez, se importaron 14
instrumentos de esta casa de construcción entre 1881 y 1958 (según el propio
catálogo de la casa de construcción, incluso habría 18). Cinco de ellos ya
desaparecieron por completo, entre ellos dos adquiridos para la Catedral de
Alajuela. Entre los que aún existen, menciona, entre otros, el de Palmares (el
más viejo del país, de 1881), el de Grecia (el mejor conservado) y el de la
Basílica de los Ángeles (el más grande de la empresa alemana). De la fábrica
belga, Pierre Schyven & Cie. sobrevivieron tres; los de San Isidro de
Coronado, Santo Domingo de Heredia y la Catedral Metropolitana en San José.
Echaremos un vistazo más de cerca a esto.
1) Catedral Metropolitana, San José
Para muchos, es el mejor órgano del país por la
calidad de su sonido. Sus medidas, diez metros de longitud y cuatro de ancho,
llenan con sustuosidad el coro de la Catedral Metropolitana. Tiene tres
teclados manuales y 39 registros. Con cerca de 3.000 tubos, es el órgano
mecánico más grande del país. Monseñor Bernardo Augusto Thiel, segundo obispo
de Costa Rica, pidió el instrumento en 1899, luego de que una de las torres de
la Catedral cayera encima del órgano anterior durante un terremoto, un Cavaillé-Coll
de 1878. Monseñor viajó con Alejandro Monestel (un músico y compositor conocido)
rumbo a Bélgica donde el Sr Monestel probó varios órganos de la casa Pierre
Schyven & Cie en Ixelles, cerca de Bruselas. El órgano llegó en bote, en
cajas. Luego fue llevado a San José en carreta y montado en la catedral. Se
estrenó el 21 de diciembre de 1891. Una primera restauración importante fue
realizada en 1937 por Juan Bansbach. Muchas décadas después, en 2002, los hijos
de Juan Bansbach, Willmar y Peter realizaron la segunda restauración importante
del instrumento. La última restauración fue realizada en 2008 por el experto
alemán Gerhard Walcker.
2) Santo Domingo de Heredia
El órgano fue construido en 1890, tiene 1115
tubos de estaño y el cofre está hecho de roble europeo. Tiene 8 metros de longitud
y 4 metros de ancho. Según el historiador comunitario Don Mariano Azofeifa, el
órgano costó 20,000 pesos y llegó a Puntarenas en barco en 1896. Desde allí, el
transporte a Santo Domingo que se hizo en carretas de bueyes, que demoraron
veinte días.
3) San Isidro de Coronado
Según una investigación realizada por el grupo
"Ángeles de la Música", el órgano fue construido entre 1895 y 1910.
Así mismo, se supo que las últimas restauraciones de este instrumento datan de
mayo de 1915 y febrero de 1922. Actualmente el órgano está en muy mal estado y es
inutilizable.
Según el médico estadounidense Jason T. Alden,
sobrevivió un cuarto órgano de Schyven. La de la Iglesia de Nuestra Señora del
Carmen en Heredia. Los órganos de Schyven
que ya no existen son los de la Parroquia de San Vicente en Moravia y, según un
artículo de 2012 de La Nación, de una iglesia de Alajuelita de la cual no se conoce el nombre.
La parte tercera y última estará en nuestro
blog próximamente…
Bronnen/Fuentes/Sources:
The organs of Costa Rica, Jason T. Alden, The
tracker, journal of the organ historical Society Vol. 44 No. 2 (2000)
El órgano tubular, rey de los instrumentos, se niega a ceder su trono, Andrea Solano B., La Nación 30/03/2014
Ecos profundos de órganos olvidados, La Nación,
08/01/2012
Los vientos de la fe. En peligro, la tradición
organística de Costa Rica fue muy importante pero hoy pende de un hilo, Pablo
Fonseca Quesada, La Nación, 07/10/2007
Afinan al rey de los instrumentos musicales,
Iglesia Hoy, 15/03/2020
Conciertos 5 y 9 de diciembre 2006:Los
villancicos invadirán Coronado, Irene
Traube G., La Nación, 03/12/2006
Hijo de la fe, Raquel Gílcher Beirute, La Nación,
08/06/2000
Europeos restauran órganos en iglesias del
Valle Central, Pablo Fonseca Quesada, La Nación, 24/10/2007
La Basílica de Santo Domingo de Heredia, Carlos
ML Zamora Hernández, Ileana Vives Luque, Revista Patrimonio, Año 5, N° 5 (2005)
No hay comentarios.:
Publicar un comentario