België en Costa Rica tijdens Wereldoorlog 2 deel 8
Radio België en Radio Latijns-Amerika
 Op initiatief van de BBC
(British Broadcasting Corporation) werd door de Belgische regering op 8
september 1940 in Londen Radio België opgericht. Het ging hier strikt genomen
eigenlijk niet om een echte Belgische radio, maar om zendtijd die de Belgen
van de BBC kregen in het kader van de Europese programma’s waarover de
Engelsen de volledige controle behielden. De uitzendingen waren bestemd voor
België en Belgisch-Kongo. Zo bleef de
regering in contact met de bevolking. De Belgen mochten van de Duitsers enkel
afstemmen op Zender Brussel die enkel Duitse propaganda de ether instuurde.
Het volk was verplicht om hun radiotoestel binnen te brengen op het
gemeentehuis en kreeg dan een speciaal toestel waarmee enkel naar de Duitse
radio kon geluisterd worden. Velen luisterden stiekem naar Radio België. Maar
dat was steeds een riskante onderneming. Men mocht de radio niet al te luid
zetten of men kon betrapt worden. Overal konden er verklikkers zijn. Ik hoor
het mijn moeder nog altijd vertellen. Ze was met haar ouders, broer en zussen naar de radio aan het luisteren toen ze
iets hoorden aan de deur. Wanneer ze deze opendeden, zagen ze de boven
buurvrouw staan die zo verschoot dat ze zei dat ze haar sleutel aan het
zoeken was.
Begin
1943 richtte de regering een nieuwe omroep op. Via de Werelduitzendingen van
de BBC bleef de regering in contact met de bevolking. Twee bekende
radiostemmen in Londen waren Victor de Laveleye (Franstalig) en Nand
Geersens, schuilnaam Jan Moedwil (Nederlandstalig). Victor was de bedenker van het beroemde
V-overwinningsteken. Op 14 januari 1941 riep hij in zijn radioprogramma alle
Belgen op om de letter ‘V’ te gebruiken als teken van verzet. De “V” stond
voor “Victoire” in het Frans en voor “Vrijheid” in het Nederlands. Binnen
enkele weken begonnen er V’s te verschijnen op muren over heel België,
Nederland en Noord-Frankrijk. Het werd wereldberoemd toen Winston Churchill
op 19 juli 1941 het teken op televisie maakte met zijn wijsvinger en
middelvinger. Victor de Laveleye lanceerde
ook de slogan “On les aura, les boches” wat Jan Moedwil vertaalde als “Wij
doen ons best, zonder erop te boffen, toch krijgen we ze wel, de moffen”.
Op 12 april 1936 werd Radio
Athenea, eigendom van Lic. Rogelio
Sotela Bonilla, uitgezonden in Costa Rica. Het bleef actief tot de jaren 70. Drie decennia
lang was het één van de belangrijkste radiostations. Het was de eerste die de
dagelijkse uitzendingen gedurende 24 uur ondersteunde, een feit dat door
mensen werd benadrukt toen ze vroegen : “Weet je wanneer ? … Wanneer Athena
wordt uitgeschakeld!”. Een ander bekend radioprogramma uit die tijd was “La
Voz del Trópico”, eigendom van Eduardo Pinto, die gedurende verscheidene
jaren uitzendingen verzorgde vanuit San José. Het programma had luisteraars
in onder andere Duitsland, de Verenigde Staten en Cuba.
Eén van de bekendste
radiotoespraken in Costa Rica werd gehouden op 8 juli 1942 op radio América
Latina door de toen nog onbekende José Figueres Ferrer (Don Pepe). De jonge
boer en zakenman, toen 36 jaar jong, vertelde in zijn toespraak dat de
regering van Rafael Angel Calderón Guardia niet in staat was om de bevolking
van Costa Rica te leiden en dat ze beter kon vertrekken. Zijn toespraak werd met geweld onderbroken
door de politie en kostte hem drie dagen gevangenisstraf en twee jaar ballingschap.
Hij ging naar Mexico waar hij woonde totdat hij in 1944 terugkeerde naar
Costa Rica. Dit feit was een belangrijke oorzaak voor de Burgeroorlog in 1948
omdat deze ballingschap Figueres in staat kon stellen om in contact te komen
met het zogenaamde Caribische Legioen.
|
El Belga Victor de Laveleye, fue el inventor del famoso signo de la victoria V/De Belg Victor de Laveleye, uitvinder van het beroemde V-overwinningsteken (foto:newsweek.be)
El británico Winston Churchill dio a conocer internacionalmente el signo V/De Brit Winston Churchill maakte het V-teken internationaal bekend (foto:AFP/Str)
Victor de Laveleye en/y Jan Moedwil (foto:omroepmuseum vzw)
Bélgica y Costa Rica
durante la Segunda Guerra Mundial 8 parte
Radio Bélgica y Radio
América Latina
Por iniciativa de la BBC (British Broadcasting
Corporation), el gobierno belga fundó Radio Bélgica el 8 de setiembre de 1940
en Londres. Hablando estrictamente, ésta no era realmente una radio belga, lo que pasó es que les fue dado tiempo en la
radio como parte de los programas europeos de la BBC sobre los cuales los
británicos retuvieron el control total. Las transmisiones fueron destinadas a
Bélgica y el Congo Belga. De esta manera, el gobierno se mantuvo en contacto
con la población. A los belgas solo se les permitió sintonizar a los alemanes
con Zender Bruselas, que sólo enviaba propaganda alemana al éter. La gente se
vio obligada a llevar su dispositivo de radio al ayuntamiento y luego recibió
un dispositivo especial que sólo podía usarse para escuchar la radio alemana.
Muchos escucharon en secreto Radio Bélgica. Pero esa fue siempre una empresa
arriesgada. No se permitía que la radio se encendiera demasiado sino corría el
riesgo de ser descubierto. Los soplones podrían estar por todas partes. Sobre este tema recuerdo cuando mi madre me
dijó: “Estaba escuchando la radio con mis padres, hermanos y hermanas cuando
escuché algo en la puerta. Cuando abrimos, vimos a la vecina del piso de
arriba, que estaba tan desconcertada y sólo nos dijó que estaba buscando su llave”.
A principios de 1943, el gobierno estableció
una nueva emisora. El gobierno se mantuvo en contacto con la población a través
de transmisiones mundiales de la BBC. Dos voces de radio bien conocidas en
Londres fueron Victor de Laveleye (de habla francesa) y Nand Geersens, alias
Jan Moedwil (de habla neerlandés). A Víctor se le ocurrió el famoso signo de la
victoria V. El 14 de enero de 1941, llamó a todos los belgas en su programa de
radio a usar la letra "V" como señal de resistencia. La "V"
significaba "Victoire" (victoria) en francés y "Vrijheid" (Libertad)
en neerlandés. En cuestión de semanas, Vs comenzó a aparecer en las paredes de
toda Bélgica, los Países Bajos y Norte de Francia. Se hizo mundialmente famoso
cuando Winston Churchill en la televisión (el 19 de julio de 1941) hizo la V
con sus dedos índice y medio. Víctor de Laveleye también lanzó el eslogan
"On les aura, les boches" (los tendremos), que Jan Moedwil tradujo
como “Wij doen ons best, zonder erop te boffen, toch krijgen we ze wel, de
moffen” (Hacemos nuestro mejor esfuerzo, sin tener suerte, todavía los
obtenemos, los muffs).
El 12 de abril de 1936, Radio Athenea,
propiedad del Lic. Rogelio Sotela Bonilla, empezó a trasmitir en Costa Rica.
Permaneció activo hasta la década de 1970. Durante tres decenios fue una de las
principales radioemisoras del país. Fue la primera en sostener la transmisión
diaria durante las 24 horas, un hecho que recalcaba la gente cuando decía algo
en forma categórica: “¿Sabe cuándo? ...
Cuando apague Athenea!” Otro conocido programa de radio de esa época fue
"La Voz del Trópico", propiedad de Eduardo Pinto, la cual, durante
varios años, irradió sus ondas desde la ciudad de San José. El programa tuvo
oyentes en Alemania, Estados Unidos y Cuba, entre otros.
Uno de los discursos radiofónicos más famosos
de Costa Rica fue dado el 8 de julio de 1942 en radio América Latina por él
entonces desconocido José Figueres Ferrer (Don Pepe). El joven agricultor y
empresario, entonces de 36 años, dijó en su discurso que el gobierno de Rafael Ángel
Calderón Guardia era incapaz de dirigir al pueblo de Costa Rica y que era mejor
que se fuera. Su alocución fue interrumpida violentamente por la policía y le
costó tres días de cárcel y dos años de exilio. Fue a México donde vivió hasta
regresar a Costa Rica en 1944. Este hecho es una causa importante de la Guerra
Civil en 1948, ya que el exilio le permitió a Figueres relacionarse con la
llamada Legión del Caribe.
Anuncio en los periódicos el día ocho de julio de 1942 sobre el discurso de José Figueres Ferrer en Radio América Latina/De aankondiging van de toespraak van José Figueres Ferrer op Radio América Latina in de kranten van 8 juli 1942 (Foto tomada de la página web "El Espíritu del 48"/Foto van de website : "El Espíritu del 48")
El discurso de José Figueres Ferrer/De toespraak van José Figueres Ferrer (Foto tomada de la página web "El Espíritu del 48"/Foto van de website : "El Espíritu del 48")
Bronnen/Fuentes/Sources:
De Tweede Wereldoorlog, Bezet België, Koninklijk Museum van
het Leger en de Krijgsgeschiedenis
Congo: een geschiedenis, David Van Reybrouck
Cronología
de la radiodifusión de Costa Rica, Enrique Tovar
La radio y
su historia, Keylor García
“¿Para qué
tractores sin violines?” José Figueres Ferrer, La Nacion, 17/11/1999
Tekening/Dibujo: Auguste Vanderkelen
